Een nieuwe selectieaanpak

Vlak voor Kerst stuurde de staatssecretaris van Cultuur een brief naar de Tweede Kamer over de vernieuwde "selectieaanpak archieven."

Zo'n nieuwe selectieaanpak is hard nodig. De huidige methodiek is niet geschikt om toegepast te worden in het digitale informatietijdperk en wegwerken van de papieren archiefachterstanden van het Rijk zou in de meest conservatieve berekening nog 40 jaar duren. Dit is onaanvaardbaar.

De nieuwe methode heeft drie hoofddoelen: versnelling, toepasbaar op digitale informatie en zorgen voor een kwalitatief hoogwaardige archiefcollectie.

In de brief staan een paar dingen, die ik niet helemaal snap of logisch vind.
Zo wordt het driehoeksoverleg opgeheven ten faveure van een "strategisch informatieoverleg" tussen de CIO van elk departement, de algemene rijksarchivaris en een door de staatssecretaris te benoemen onafhankelijke derde onpartijdig lid, dat een onafhankelijke stem heeft ten aanzien van de selectievoostellen. Waarom zou dit overleg beter zijn voor digitale archieven dan het oude overleg?
Maar wat me meer zorgen baart zijn de onderwerpen die volgens Zijlstra in dit overleg aan de orde komen:

In dit overleg worden vraagstukken besproken die samenhangen met waardering en selectie, zoals openbaarheid van informatie en informatiebeveiliging.

Wie heeft de staatssecretaris verteld dat deze vraagstukken iets met waardering en selectie te maken hebben? Volgens mij hebben ze daar namelijk evenveel mee te maken als het gebruik van enkelzijdig of dubbelzijdig bedrukt papier! Het enkele feit dat een document of dossier op het moment van ontstaan wel of niet openbaar is, zegt namelijk helemaal niets over de historische of bewijswaarde over twintig, vijftig of honderd jaar. Dat belooft wat voor dat nieuwe overleg...
Natuurlijk ben ik ook zeer benieuwd hoe dit 'strategisch informatieoverleg' georganiseerd wordt bij de andere overheidsorganisaties. En dan denk ik niet alleen aan de provincies, gemeenten en waterschappen, zoals Zijlstra doet in zijn brief, maar ook aan al die andere 'rijksorganen', zoals de Hoge Colleges van Staat en die baaierd aan ZBO's.

Hoewel het nergens expliciet staat, wekt de brief bij mij de indruk dat op termijn te vernietigen archiefbescheiden minder belangrijk zijn dan permanent te bewaren bestanden en dat er dus minder aandacht aan hoeft te worden besteed. Dat is althans de impliciete boodschap die ik op maak uit zinnetjes als:

Door de toepassing van de nieuwe aanpak zal per saldo (...) veel minder archiefmateriaal hoeven te worden bewerkt om tot het gewenste resultaat te komen. Dit levert zowel tijdwinst als kostenvoordeel op.
(...)
Met behulp van het nieuwe instrumentarium wordt informatie op het moment van of vlak na creatie gewaardeerd. Integrale benadering van selectie (...) leidt tot een kwalitatief strerkere collectie en mogelijk tot grotere efficiency ten aanzien van selectie van overheidsarchieven.

Het meeste werk zit bij het archiveren volgens mij niet in het bepalen of iets te bewaren of te vernietigen is, maar in het beschrijven en ordenen van de bestanden, opdat het archief in goede en geordende staat is. En dat werk moet gebeuren voor alle archiefstukken, te bewaren EN te vernietigen.

Waar ik ook heel benieuwd naar ben is de manier waarop de rol die de Raad voor Cultuur op dit moment nog heeft bij het vaststellen van selectielijsten wordt ingevuld. In de brief staat daarover:

De adviserende rol die de Raad voor Cultuur speelt bij de beoordeling van de individuele selectielijst maakt plaats voor systeemtoezicht waarbij achteraf wordt getoetst of het proces van waardering en selectie conform de gestelde regels en uitgangspunten is uitgevoerd. In het voorjaar van 2011 informeer ik u via de archiefvisie waar dit systeemtoezicht wordt belegd.

Aan de ene kant klinkt dit goed, aangezien 'toezicht' ook 'handhaving' inhoudt, terwijl de Raad voor Cultuur alleen maar mocht 'adviseren.'Aan de andere kant ben ik erg benieuwd wie dit systeemtoezicht zou gaan uitvoeren en hoe dat dan vorm gegeven wordt. Hoe ziet 'het systeem' er uit?

De positie van de Raad voor Cultuur is sowieso interessant, omdat alle leden van de Bijzondere Commissie Archieven van de Raad hun functie hebben neergelegd naar aanleiding van de brief over de nieuwe selectiemethodiek die de Raad op 6 december 2010 naar de staatssecretaris heeft gestuurd. In de brief van Zijlstra wordt in een voetnoot wel naar deze brief verwezen, maar ik heb de brief zelf nog nergens gevonden. Is hij wel openbaar?

Al met al reden te meer om vol verwachting uit te kijken naar de Archiefvisie van het kabinet.

Gerelateerd
Eerdere berichten over de Archiefvisie
Wat leest een staatssecretaris
De culturele uitgangspunten van een staatssecretaris
De Raad voor Cultuur adviseert...

NB
Hierboven verwijs ik verschillende keren naar pagina's op archief.nl. Helaas is mijn ervaring dat de url's hierop niet erg 'permanent' zijn. Ik heb dus geen idee hoelang die links nog functioneren.

Plaatje: Shredder art van florriebassingbourn