vrijdag 30 september 2011

Laten we het nog eens over de WOB hebben


Laten we het dan nog maar eens over de WOB hebben...

Vervolgvragen mogen niet?
Als reactie op mijn vervolg-verzoek aan de KB zei iemand begin deze week tegen me (en ik citeer even letterlijk, het waren enkele DM's in Twitter)
d ingmario Officieel kan dit niet is mij bij een WOB cursus geleerd en kunnen ze dit weigeren. Je had dit gelijk bij de eerste WOB aanvraag moeten doen
d ingmario Bij een WOB aanvraag altijd vragen om én het document en ALLE onderliggende en met het onderwerp gerelateerde stukken
d ingmario Zo krijg je alle stukken. Tenminste....
d **** We zullen zien, maar lijkt me eigenlijk sterk: als ik niet weet wat er is, weet ik ook niet wat ik kan vragen
d ingmario Maar zo zit de WOB wet niet in elkaar. Je moet alle onderliggende stukken vragen. Vraag dé WOB specialist van NL maar eens @*****.
d **** Maar, dan zou iemand anders deze stukken ook niet meer op kunnen vragen omdat ik 't contract opgevraagd heb... Lijkt me niet
d ingmario Nee, dat zeg ik niet. Dezelfde aanvrager kan niet 2x .... Vraag @*****
d **** Maar dan laat ik mijn vrouw toch gewoon het verzoek ondertekenen?
Ik heb deze week de wet nog eens bestudeerd en geen enkel artikel suggereert dat een dergelijke vervolgvraag niet toegestaan zou zijn. Het zou ook een beetje bizar zijn natuurlijk, maar is er iemand die hier wat meer duidelijkheid over kan geven?

Bewaartermijn
Volgens mij heb ik het hier eerder al eens met iemand (Chido?) over gehad, maar ik weet het antwoord niet meer. De vraag is: Is het feit dat een document of informatie openbaar is gemaakt na of ten gevolge van  een WOB-verzoek, van invloed op de bewaartermijn?
We weten allemaal dat, in tegenstelling tot de suggestie die de Archiefvisie hierover wekt, openbaarheid en WOB-verzoeken ook - misschien wel vooral - gaan over documenten die als op termijn te vernietigen zijn gewaardeerd. Verandert deze bewaartermijn na een openbaarmaking op grond van de WOB?
Of, moet de afhandeling van een WOB-verzoek als een aparte "zaak" beschouwd worden en heeft alle informatie die gepubliceerd is daarmee een eigen bewaartermijn, onafhankelijk van de zaak waar de informatie uit komt? En als dit zo is, wat is die bewaartermijn dan?
Valt een WOB-verzoek bij bijvoorbeeld een gemeente onder
2.6 Publiciteit en voorlichting
Verstrekken van inlichtingen, opgaven en andere gegevens die voor de gemeente zelf van geen belang zijn - v 1 jaar
Wie kan hier antwoord op geven?

Hoorzitting Tweede Kamer
Gisteren vond in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek plaats over de WOB en het voornemen van minister Donner om de wet aan te passen. Geen Stijl publiceerde gistermorgen al de integrale tekst van de bijdrage van Brenno de Winter. En De Winter slaat de spijker op zijn kop:
Veel van de klachten van Minister Donner zijn terug te voeren tot een en hetzelfde probleem. In zijn lezing wijst hij bijvoorbeeld op de bewerkelijkheid van het verstrekken van informatie rond wapenvergunningen. Ogenschijnlijk zou zoiets een simpele taak moeten zijn, maar in de praktijk zijn korpsen hier dagen mee kwijt. Dat verwijt de minister de verzoeker en spreekt van misbruik. Maar een goede administratie zou dergelijke informatie eenvoudig uit een database moeten kunnen toveren. Als iemand die ooit zelf programmeerde weet ik dat zoiets goed mogelijk is in minder dan een uur. Voorwaarde is wel dat de archiefvoering fatsoenlijk is.
[...]
Er zijn gemeenten die nog altijd een stapel papier hebben liggen in ongeordende vorm. Dus gebeurt het af en toe dat ik zelf door de stapel mag gaan om duidelijk te krijgen welke stukken er zijn. Dat is goed voor het negeren van uitzonderingsgronden, maar maakt het niet eenvoudiger om beleid te reconstrueren of deel te nemen aan het publieke debat. Dat is zeker niet altijd onwil, maar soms ook onkunde. Zo lukt het overheden soms totaal niet om documenten te digitaliseren. Er lijkt niemand de regie te nemen en zich verantwoordelijk voor het regelen van de toegang tot de informatie. Niemand regelt de ICT, niemand zet standaarden voor toegang neer en niemand is echt verantwoordelijk voor hard toezicht dat openheid ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Het gevolg is een incompleet dossier.
Interessant is ook de reactie van de Nationale Ombudsman. Brenninkmeijer - niet Bom, ik kan het niet nalaten dit te denken...- pleitte volgens Binnenlands Bestuur tijdens de hoorzitting voor afschaffing van de WOB:
"De overheid gebruikt de WOB in de dagelijkse praktijk vaak om gronden te vinden vor het afwijzen van een verzoek en juridische barrières op te werpen voor burgers en journalisten. De WOB leidt tot onnodige, kostbare en tijdrovende procedures. De openbaarmaking van informatie moet primair vanuit behoorlijk bestuur beoordeeld worden en niet vanuit juridisch perspectief."
Gerelateerd
Een tweede WOB-verzoek voor de KB
Daar is hij dan: de #archiefvisie
Donner, WOB en archieven

15 opmerkingen:

  1. Ingmar, dit volgt ook niet uit de WOB, maar uit de Awb: art. 4:6 lid 1 Awb. Zie http://goo.gl/zR5fZ voor een situatie waar dit aan de orde was.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Kijk daar hebben we wat aan. Dank je collega. 
    Al schrijft professor mr Overkleeft-Verburg trouwens niet heel toegankelijk. Mijn eerste indruk is dat mijn situatie afwijkt van de beschreven casus, omdat ik nu heel andere, aanvullende informatie opvraag in vergelijking met mijn eerste verzoek. Informatie die ik in eerste instantie ook niet kon opvragen, omdat ik niet wist dat hij er was. Of is dat een te optimistische interpretatie?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Bewaartermijn:Volgens mij levert een WOB-verzoek geen gewijzigde bewaartermijn op. Immers, een WOB-verzoek is eigenlijk niets meer dan een verzoek om informatie. Dan zou iedere vraag om een kopie van een vernietigbaar stuk moeten leiden tot het bewaren van dat stuk.

    Dat is mijn kort-door-de-bocht-antwoord. Volgens mij zijn WOB-verzoeken zelf ook vernietigbaar en ik kan me voorstellen dat stukken met een kortere vernietigingstermijn daardoor een verlengde levensduur krijgen. Als je het helemaal correct archieftechnisch wil oplossen, zou het stuk na het vervallen van de originele vernietigingstermijn, overgebracht moeten worden naar de WOB-zaak.

    Als een WOB-verzoek uiteindelijk bij de rechter wordt uitgevochten, kan ik mij voorstellen dat het tot blijvende bewaring leidt. Zeker als het een beleidswijziging tot gevolg heeft. Maar dan heeft het niets meer met het WOB-verzoek zelf te maken.

    Hoorzitting
    Opvallend dat niemand in pers / publieke opinie refereert aan de nog steeds bij BZK in de la liggende AWO-wetsvoorstel. Daar is al veel voorwerk in gedaan, al zou het nog wel wat beter kunnen.
    Alle stukken over de AWO zijn te vinden bij de WUR (Universiteit Wageningen): http://www.law.wur.nl/NL/WOB/
    Bij BZK is het niet meer terug te vinden, sinds alle ministeries blij overgestapt zijn naar rijksoverheid.nl

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dank je Chido.
    Er zit, denk ik, wel nog een addertje onder het gras wat die bewaartermijnen betreft. Als antwoord op de informatievraag hoeft geen afschrift van het originele document te worden geleverd. Passages uit documenten kunnen weggelakt worden en soms kan zelfs volstaan worden met het geven van een samenvatting uit verschillende documenten (zie artikel 7). Op dat moment maakt de overheid dus 'echt' nieuwe documenten om aan het verzoek te voldoen.  
    Je kunt je voorstellen dat informatie bewust of onbewust fout wordt samengevat of ten onrechte weggelakt. Is de overheid daar dan (na verloop van tijd) op aan te spreken? En zouden daarom die documenten die als antwoord op een informatieverzoek zijn gemaakt / verzonden niet (langer) bewaard moeten blijven?

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat betreft de waardering heb ik even in de ZTC en het Model-DSP van VHIC gekeken, om te zien hoe de selectielijst daar geïnterpreteerd is.

    In de ZTC komt het proces aanvragen.informatie.behandelen (code 119) het meest in de buurt. Hier wordt een vernietigingstermijn aangehangen van 1 jaar na verwerking. Zij verwijzen hierbij inderdaad naar categorie 2.6 van de selectielijst.

    Het Model-DSP kent het proces "Informatieverzoeken derden". Deze heeft ook  een vernietigingstermijn van 1 jaar na afhandeling op grond van categorie 2.6 van de selectielijst.  Opmerkelijk is dat het proces ook een resultaattype "afgebroken" kent, waaraan een vernietigingstermijn van 3 jaar na afhandeling is toegewezen. Dit is op grond van categorie 2.13 uit de selectielijst.

    Overigens kent het Model-DSP ook een aantal andere processen die een WOB-grondslag kennen. Deze gaan echter meer over de actieve openbaarmaking i.p.v. naar aanleiding van een verzoek.

    Moet de verstrekte informatie ook in het WOB-(zaak)dossier? In een eerste impuls zeg ik van niet. Gelet op de korte bewaartermijn van het WOB-dossier lijkt het mij voldoende om de (zaak)dossiers aan elkaar te koppelen (= verwijzen naar). Mocht een WOB-verzoek tot grote ophef leiden, dan is het mijn inziens nodig om beide dossiers te herwaarderen. Bij deze aanpak bewaar je niet alleen de verstrekte informatie langer, maar ook de onderliggende stukken.

    Het Model-DSP kent overigens in het proces  "Informatieverzoeken derden" wel een documentsoort "gevraagde gegevens", hetgeen suggereert dat de verstrekte informatie wél in het WOB-dossier moet worden opgenomen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ingmar Koch :Inderdaad, in dat geval wordt er een nieuw document aangemaakt in het kader van de WOB-procedure. Dat hoort dat bij de WOB-zaak en valt dus ook onder dat selectieregime. Voor wat betreft het reconstrueren van de uitgesloten informatie geldt m.i. de tweede alinea van mijn eerste reactie (waarbij de langstdurende bewaartermijn bepalend is).
    Overigens ben ik van mening dat het probleem veel minder groot zou zijn als het selectie- en vernietigingsbeleid verwoest zou worden, om Cato maar eens te parafraseren.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Op grond van 4:6 lid 1 Awb moet jij ook nieuw gebleken feiten en omstandigheden melden. Voldoende is dat de als nieuw aangevoerde feiten bij de vorige beschikking niet bekend waren. Niet noodzakelijk is dat die dateren van na het tijdstip van de vorige beschikking. 

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik ken geen beperking voor het "doorvragen" in de WOB. Wellicht is iedereen terughoudend omdat je al snel als lastig wordt ervaren.... 
    Indien een WOB verzoek wordt gedaan is het zo dat de documenten die er dan zijn veilig gesteld moeten worden zodat vernietiging voorkomen wordt. Hierover is volgens mij jurisprudentie. Verder is er geen goede samenhang tussen Archiefwet en WOB.Mijn scriptie die ik dinsdag heb verdedigd handelt ook over dit onderwerp. 
    Ik denk dat Brenno een punt heeft als hij de voorwaardelijkheid van goed archiefbeheer koppelt aan de werking van de WOB. Het stelsel dat wij hebben is een informatiestelsel. Het bestuur kan dus voorzien in het informeren en hoeft niet noodzakelijkerwijs documenten te overleggen maar het vergt tijd om vragen te beantwoorden. Een activere openbaarmaking als in Zweden en Noorwegen, waar ze een documentenstelsel hanteren, werkt volgens mij veel efficienter.
    Wij als archivarissen zouden deze discussie moeten aantrekken!

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ik denk dat ik die nieuwe feiten wel gemeld heb. In mijn tweede verzoek vraag ik naar informatie die ik alleen kan weten op basis van het contract dat op mijn eerste verzoek geopenbaard werd. Dat heb ik ook min of meer zo in mijn tweede verzoek zo vermeld. Maar we zullen zien hoe hard de KB het gaat spelen. Voorlopig heb ik nog helemaal niets gehoord.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Dus Bennie, je bent nu afgestudeerd? Gefeliciteerd!
    (Zou ik een afschrift van je scriptie mogen hebben?)

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ja natuurlijk! Ik zal hem je toezenden (in de loop van de dag)

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Boven kán het bestuursorgaan de aanvraag op grond van 4:6 buiten behandeling laten. Het is een discretionaire bevoegdheid, ze moeten het niet. Wellicht beslissen ze gewoon op je verzoek en speelt deze discussie niet.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. ARGOS van afgelopen zaterdag ging over de WOB. Lees mijn blog hierover: www.inforoads.blogspot.com

    BeantwoordenVerwijderen