Elf hotshots over de #Archiefvisie

Goed werk van Hans Berende en zijn redactie van het Archievenblad om elf mensen die er toe doen te vragen om een reactie op de Archiefvisie van de staatssecretaris te geven. Hieronder een samenvatting van iedere reactie in twee zinnen.

Richard Hermans, directeur Erfgoed Nederland
Hermans pleit voor een sterkere ondersteuningsstructuur, die (mede) door de staatssecretaris betaald moet worden:

De grotere instellingen die door hun kennis en financiële middelen deel kunnen nemen aan de Innovatieagenda en de kleinere instellingen (en dat zijn in aantal de meeste) die dat niet kunnen. [...] Zonder een krachtige ondersteuningsstructuur die kan rekenen op de steun van staatssecretaris en minister, loopt de Innovatieagenda grote risico’s.

Jantje Steenhuis en Margreet Windhorst namens BRAIN
BRAIN betreurt de opmerkingen over openbaarheid in de visie, maar is ingenomen met de 9 miljoen euro die aan de innovatie-agenda gekoppeld worden. Daarnaast legt BRAIN een interessante relatie tussen de inhoud van de Archiefvisie aan de voorgenomen bezuinigingen op het NMI en het Theaterinstituut Nederland:

De Archiefvisie verscheen kort na de brief in juni, waarin Zijlstra een streep zette door de subsidie van twee instellingen met belangrijke particuliere collecties: het Nederlands Muziek Instituut en het Theaterinstituut Nederland. In de Archiefvisie reikt de staatssecretaris zichzelf de argumenten aan om deze collecties alsnog te ondersteunen: het Rijk voelt immers, zo schrijft hij, een verantwoordelijkheid ‘waar particuliere archieven of archiefcollecties van evidente nationale betekenis in het geding zijn die om welke reden dan ook verloren dreigen te gaan’

Saskia Wieringa, directeur Aletta
Wieringa maakt duidelijk dat gemeenschappelijek e-depotvoorzieningen ook voor particuliere archieven van belang zijn en geeft aan dat de opmerkingen over het gebrek aan acquisitiebeleid onterecht zijn:

Wij vinden de tekst over het gebrek aan acquisitiebeleid en -praktijk te negatief. Juist de zogenoemde categoriale instellingen werken al decennialang samen in onder andere CANNet, hebben in de jaren negentig hun collectieprofielen gepubliceerd en op internet gezet, hebben afspraken gemaakt over afstemming en afbakening, weten elkaar te vinden en verwijzen naar elkaar door.

Marco de Niet, directeur DEN
De Niet legt uit waarom hij het zeer goed vindt dat in de Archiefvisie verwezen wordt naar Apenet (een naam die mij trouwens nog altijd meer aan een dierentuin dan een archief doet denken):

Voor andere vormen van zoeken is bladeren in een semantische context waardevol, omdat je dan verwante bronnen vindt die niet precies aan je zoekopdracht voldoen of waarvan je het bestaan niet vermoedt. [...] Zo’n aggregator [Apenet, IKo] kan efficiënt op nationaal niveau koppelingen tussen archiefcollecties onderling en met andere erfgoedcollecties realiseren, die Google of de eigen databases van instellingen niet aan gebruikers kunnen leveren.

Raad voor Cultuur
De Raad juicht de beschikbaarheid van extra geld en de nadruk op samenwerking en het streven naar één toegang voor de Archiefcollectie Nederland toe. Maar herhaalt zijn eerdere opmerking dat er eerder sprake is van een actiepuntenlijstje dan van een echte visie:

Het is te hopen dat dit toekomstperspectief er alsnog komt. [...] In het beleidsstuk van BRAIN en KVAN Archiveren is vooruitzien zijn goede aanzetten gegeven voor een visie, die idealiter de door de staatssecretaris voorgestelde agendapunten in zich opneemt, zodat duidelijk wordt waarheen de archiefsector zich beweegt.

Jeroen Tijhuis, voorzitter SNAAI
Naast terechte zorgen voor de toekomst van de opleidingen archivistiek aan de Hogeschool en Universiteit van Amsterdam, is Tijhuis teleurgesteld in het 2.0 gehalte van de Archiefvisie. Niet alleen omdat alleen in de eerste paragraaf de social media maar heel kort aangestipt worden, maar ook omdat de LinkedIn-groep opgedoekt is:

Bij de totstandkoming van de visie is hiervan [LinkedIn-groep, IKo] gebruik gemaakt, maar na de opheffing is niets meer terug te vinden over alles wat daar is geschreven. Ik had het interessant gevonden om deze reacties eens terug te lezen, zodat men ook kon zien dat er wat mee was gedaan. 

Erfgoedinspectie
Dit is een beetje een raar stukje, omdat het niet over de Archiefvisie, maar over de voorgestelde wetswijziging gaat.

Martin Berendse, algemeen rijksarchivaris / directeur Nationaal Archief
Tja, wat zou Martin Berendse nu van de Archiefvisie vinden? De man die eerder zei dat hij niets kon zeggen over de voorgenomen bezuinigingen, omdat hij op dit gebied de belangrijkste adviseur van de staatssecretaris is... Berendse ziet vooral heil in "gezamenlijkheid":

Tegelijk zit er in het kabinetsstuk wel een hele belangrijke boodschap: de versnippering van kennis en expertise is een ongewenste situatie. [...] Samenwerking en opschaling zijn hard nodig om de uitdagingen binnen de archiefsector op te kunnen pakken.

Marianne Loef, blijkbaar als zichzelf (maar is lid van LOPAI en Raad voor Cultuur)
Loef kijkt vooral terug naar het vorige Archiefconvenant en roept desondanks iedereen op om zijn bestuur te bewegen deel te nemen aan de innovatieagenda. Daarnaast benadrukt ze de misverstanden over toezicht en kwaliteitszorg in de Archiefvisie en het gebrek aan afstemming tussen OCW en BZK. Het meest bezorgd maakt Loef zich om het tekort aan professionals:

Het uitvoeren van de Innovatieagenda staat of valt met de aanwezigheid van professionals bij alle overheidslagen. In de visie wordt wel de nadruk gelegd op het grote belang van de archivaris, maar in de praktijk wordt deze steeds schaarser.

Geert-Jan van Bussel, blijkbaar als zichzelf (maar gewezen voorzitter Bijzondere Commissie Archieven van de RvC, eigenaar van VBDS en docent aan de HvA)
Van Bussel vindt de Archiefvisie noch visionair, noch ambiteus. De beschreven situatie lijkt te veel op de huidige toestand, met hier en daar wat kleine wijzigingen.

De motivatie voor die geringe ambitie, ontbrekende visie en afwezige innovatieve ideeën wordt gemotiveerd met de dooddoener dat de informatietechnologische ontwikkelingen zó snel gaan dat een visie voor de langere termijn niet mogelijk is. Een vreemde opmerking, wetende dat de rijksoverheid allerlei visies openbaart waarin die snelle ontwikkeling juist een argument is om het ambitieniveau zo hoog mogelijk op te schroeven.

Bert Looper, blijkbaar als zichzelf (maar is directeur van Tresoar)
Hoewel Looper begint met de constatering dat er weinig op de Archiefvisie valt aan te merken, geeft hij wel aan dat hij vindt dat de rol en functie van de RHC's als kenniscentra onderbelicht blijft. Daarnaast voorziet hij tegenstrijdige belangen als de provinciale archiefinspecteurs moeten gaan optreden als adviseurs, terwijl de provincies deel uit gaan maken van de RHC's. Belangrijkste opmerking van Looper is echter dat het nu aan de archivarissen is om een visie op hun eigen rol te ontwikkelen:

Naast de verstandige visie op informatie in het digitale tijdperk als zodanig, zullen de archivarissen zichzelf goed moeten bezinnen op de vraag welke verantwoordelijkheid zij hebben ten aanzien van de overheidsinformatie. [...] Kortom, de Archiefvisie dwingt archivarissen en archiefdiensten om een zelfbewuste visie te hebben op hun belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid om informatiebeleid te ‘ontmaskeren’.

Gerelateerd
Daar is hij dan: de #archiefvisie
De Raad voor Cultuur oordeelt (1/2)
Wat ik echt mis in de #archiefvisie

Plaatje: 1949 Crosley Hotshot brochure door Aldenjewell