Bibliotheek vs archief
Uit het persbericht:
De samenvoeging van een nationaal archief en een nationale bibliotheek was in het papieren tijdperk niet gebruikelijk. Ongepubliceerde (archief) en gepubliceerde documenten (bibliotheek) vereisten verschillende manieren van bewaren en beschrijven. In het digitale tijdperk zijn de verschillen veel minder groot, en de uitdagingen van bewaren en beschrijven nagenoeg hetzelfde.Dit kan toch niet waar zijn?
Zijn Berendse en Savenije nou echt van mening dat de bewaaromstandigheden voor papieren boeken anders zijn dan die voor papieren archiefstukken?
En denken ze echt dat het beschrijven van digitale archieven en publicaties anders is dan het beschrijven van analoge archieven en publicaties? Worden taken, werkprocessen en archiefvormers of auteurs, uitgeverijen en titels anders beschreven bij digitale archieven en collecties dan bij analoge archieven en collecties?
En heeft iemand al eens geprobeerd ISAD(G), ISAAR (CPF) of ISDF aan een bibliothecaris uit te leggen, laat staan met behulp daarvan wat publicaties te beschrijven?
Misschien kan de nieuwe ZBO binnen twee jaar fuseren met Beeld en Geluid, DANS en, doe eens gek, SARA? Die beheren en beschrijven ook allemaal digidingetjes...
Fusie als oplossing?
En nou stel eens dat bovenstaande citaat waar is, dat KB en NA overlappende werkzaamheden uitvoeren, is fusie dan de optimale oplossing?
Is er niet ook nog sprake van aparte verantwoordelijkheden, bevoegdheden en taken bij de verschillende organisaties? Ik bedoel: een subtropisch zwemparadijs en een waterzuiveringsbedrijf hebben ook overlappende werkzaamheden, maar moeten ze dan maar fuseren?
Natuurlijk zijn er overlappende werkzaamheden en waarschijnlijk is het inderdaad effectiever en efficiënter om sommige dingen gezamenlijk te doen, maar de verschillen zijn ook aanzienlijk en niet te onderschatten.
De Algemeen Rijksarchivaris bestaat bij de gratie van artikel 25 en 26 uit de Archiefwet en is niet alleen de beheerder van de archieven in de centrale rijksarchiefbewaarplaats, hij is ook de "landsarchivaris" in de zin dat hij de belangrijkste (misschien wel enige) adviseur van de minister is als het om archiefaangelegenheden gaat. Dan gaat het dus onder meer om selectiebeleid, openbaarheid en wijzigingen van de Archiefwet en -regelgeving. Dat is toch iets anders dan het bewaren en beschikbaar stellen van wat publicaties. Een algemene rijksbibliothecaris met vergelijkbare taken en verantwoordelijkheden bestaat niet.
Daarnaast is de rol van een archiefdienst ten opzichte van de "leveranciers" van archieven toch wezenlijk anders dan de relatie die een bibliotheek met uitgevers of "contentleveranciers" heeft. In presentaties en publicaties over het e-depot blijven medewerkers van het NA benadrukken dat het cruciaal is dat het NA "naar voren in het proces moet" en dus door de archiefvormers (ministeries, hoge colleges van staat en ZBO's) al betrokken moet worden bij het ontstaan van digitale archieven. Dat lijkt me niet de natuurlijke houding en habitat van bibliothecarissen.
Tenslotte zijn de status en het belang van archieven toch ook anders dan van publicaties: archieven "bewijzen" iets, grote misstanden of persoonlijke herkomst. Ik denk niet dat veel bezoekers van de studiezaal van de KB in huilen uitbarsten nadat ze een publicatie aangevraagd hebben. Terwijl iedere studiezaalmedewerker van een archiefdienst dit vaker dan eens heeft meegemaakt.
Met andere woorden, natuurlijk moeten de KB en het NA samenwerken wanneer dit opportuun is, maar ieder met zijn eigen deskundigheid en zijn eigen verantwoordelijkheid. Ik ben heel bang dat deze bij een fusie ondergesneeuwd raken in een strijd om de "macht".
Rol van het NA
Het laatste wat ik erover wil zeggen is dat ik het betreur dat het NA het komende anderhalf jaar dus nog meer naar zichzelf zal gaan kijken en waarschijnlijk nog minder het expertisecentrum zal zijn, dat het pretendeert te zijn.
Wat ik van het Nationaal Archief als expertisecentrum verwacht, is dat het een rol speelt in discussies als deze.
Nee, Martin Berendse hoeft niet mee te discussiëren op BREED of Archief 2.0 (dat mag wel hoor), maar volgens mij heeft het NA nog nooit iets gezegd over wat te doen met tweets, Facebook-updates, LinkedIn-pagina's, Gmail-acounts en cloud-storage. Vergelijk dat eens met bijvoorbeeld Australië of de Verenigde Staten.
Wat ik van het Nationaal Archief als expertisecentrum verwacht, zijn analyses en adviezen over de manier waarop RMA's en zaaksystemen gebruikt zouden kunnen of moeten worden.
Dan denk ik aan antwoorden op vragen als: Wat zijn de voor- en nadelen van Sharepoint als DMS? Welke metadata uit een zaaksysteem zijn relevant om permanent te bewaren? Vergelijk dat eens met Groot Brittannië of Nieuw Zeeland.
Wat ik van het Nationaal Archief als expertisecentrum verwacht, zijn begrijpelijke en bruikbare handreikingen.
Handreikingen over metadata, bestandsformaten, opslagmethoden en misschien wel WOB-verzoeken. Vergelijk dat ook eens met Nieuw Zeeland of Zuid-Afrika
Wat ik van het Nationaal Archief als expertisecentrum verwacht, zijn activiteiten en adviezen waar ook "de gewone man" iets aan heeft.
Dit is de beste manier om uw analoge foto's te bewaren. Zo kunt u het beste digitale bestanden opslaan. Vergelijk dat weer eens met Amerika (of Bewaar als, het initiatief van Premsela.org en BNO).
Ik vrees echter dat de komende twee jaar dus vooral besteed zullen worden aan allerlei intern organisatie-politiek landje-pik. En daar zitten we allemaal helemaal niet op te wachten.
Aanvulling 6 januari 2012, 14:24
Zie hier nog de brief die staatssecretaris Zijlstra op 23 december 2011 naar de Tweede Kamer stuurde.
Plaatje: Merge -> van Lexinatrix
Het eerste waar ik aan dacht toen ik dit bericht in mijn vakantie voorbij zag komen, was: "Nou, dan strepen we het NA maar weg de komende twee jaar..." Ongetwijfeld ben ik daarmee een pessimist, die weer problemen ziet in plaats van kansen (en meer van dat soort blabla) maar iedereen weet, gezien de ervaringen in het verleden, dat dit soort reorganisaties/fusies niet gepaard gaat met snel naar voren en naar buiten treden.
BeantwoordenVerwijderenDe laatste tijd had ik juist het gevoel en de ervaring dat het NA de rol als expertisecentrum meer en meer oppakte. Ik hoop dat die ontwikkeling zich doorzet. Maar ik vrees dat die tijdelijk een ongewenste halt wordt toegeroepen...
Mooi trouwens hoe jij die rol, zoals jij hem ziet, toelicht.
Dank je Chris, maar misschien ben ik nog wel pessimistischer dan jij. Ik heb - helaas - ook geen heel hoge verwachtingen voor na 2013...
BeantwoordenVerwijderenOp 06-01-12 heeft Disqus<> het
volgende geschreven:
Dag Ingmar, dit schreeuwt om een reactie. Allereerst je koppelt twee zaken aan elkaar die strikt genomen niets met elkaar te maken hebben. De fusie tussen KB en NA, lijkt een bobo feestje waarbij de dames en heren eerst de urgentie en daarna de oplossing goed in beeld moeten krijgen, dit delen met medewerkers en commitment ophalen voor fusie. Ja, dat is een heftig proces, maar kan -zou een van de doelen moeten zijn- veel energie vrijmaken voor innovatie in dienstverlening en beheer.
BeantwoordenVerwijderenAndere opmerkingen gaan over NA als Kenniscentrum. Raken typeringen wat mij betreft maar staan los van fusie, immers genoemde zaken gebeuren nu ook niet en er is ook geen voornemen om het te gaan doen. Dus er wordt niets vertraagd.
Nu nog even mijn mening over de fusie: ik ben 1005 mee eens dat fusie een goede zaak is. Beide instellingen houden zich met de zaak van het Nationale Geheugen bezig, door fusie zowel wettelijke middelen (AW95) als imago en wetenschapspower. Kortom je wodt weer significant in Den Haag (politiek en poen) lijkt me 100% winst voor zowel KB als NA. Zoals altijd gaat het om de uitvoering en aansturing. Dus liever geen Martin op BREED (mag ook van mij hoor) maar in de bestuurskamer van minister/stas en kamers van DG's en SG's. Lang leven de openbaarheid van het overheidshandelen in de tempel van ons geheugen.
Ha Max, dank voor je reactie.
BeantwoordenVerwijderenFusies die "veel energie vrijmaken voor innovatie...", komen die vaak voor?
Volgens mij zijn de meeste (archief)fusies tot nu toe toonbeelden van het tegenovergestelde geweest, waarna het vaak nog een hele tijd duurt voor alles enigszins 'gesetteld' is. (Wij hadden het laatst nog over een heel extreem voorbeeld...)
Wat het "expertisecentrum" betreft: een van de zes speerpunten uit het visiedocument 2008-2013 is:
5 Versterking van de kennisfunctie voor de (inter)nationale archiefwereld
Dit wordt op p. 27 verder uitgewerkt met de ambitie/doelstelling:
Het Nationaal Archief functioneert als kenniscentrum voor professionals en draagt zorg voor ontwikkeling, overdracht en uitwisseling van kennis.
Dat dit tot nu toe nauwelijks gebeurt is jammer, maar ik verwacht dus dat het de komende jaren ook nauwelijks zal gebeuren.
Wat jouw toekomstbeeld betreft: kan zijn dat het 100% winst is voor KB en NA omdat ze significant worden in Den Haag (kan Martin misschien nog meer wetten in ontvangst nemen). Maar de vraag blijft voor mij: wat ziet de rest van het land hiervan terug? Maar misschien is mijn archiefwereldbeeld gewoon wat pessimistischer dan het jouwe...
Met mijn
BeantwoordenVerwijderenarchiefwetenschappelijke pet op een bijdrage aan deze discussie. Onderwerp is
niet de fusie, maar de vraag of Berendse en Savenije een punt hebben wanneer
zij stellen dat het digitale tijdperk het beschrijven van digitale archieven en
publicaties dichter bij brengt. Ik denk van wel. Niet dat ik ontken dat we hier
met verschillende professies te maken hebben, maar er is synergie mogelijk en
noodzakelijk. Geoffrey Yeo wees hier in 2008 al op: ‘The recognition that many items
(or even many series) are boundary objects also has implications for
professional practice. Records managers and archivists who see membership in
the category of “record” as exclusive, and who believe that if the objects we
encounter are records they cannot simultaneously be information products,
library books, museum artifacts, or works of art, underestimate the complexity
and richness of the world in which we live and work. (...) Descriptive
practices and retrieval systems at item level are still largely tied to professional
communities of practice;
if we describe
an object in
detail to archival standards, the
description is rarely reusable in other communities, and retrieval of the
object frequently requires the user to know, or to guess, the professional
domain to which its description has been assigned. In the future, user expectations,
fueled by the digital revolution, will make it increasingly difficult to justify the separate maintenance of what are
often called “silos” of resources, particularly where boundary objects are
concerned.’ Zie hiervoor: http://archivists.metapress.com/content/p0675v40tr14q6w2/?p=eb1f5eb62dc9457bb2aef15d57b5156b&pi=4
Misschien is het toch waar?
Dank voor je reactie Ruud. Ik ga de artikelen van Yeo lezen en kom er op terug.
BeantwoordenVerwijderenHet citaat van Yeo dat Ruud aanhaalt geeft helder aan dat de fusie tussen KB en NA een logisch gevolg is van de ontwikkelingen in beide vakgebieden.
BeantwoordenVerwijderenEchter, zijn staan de KB en NA qua formaat van organisatie in verhouding tot elkaar? De KB is een grotere instelling dan het NA en bedient een breder en talrijker publiek. En kan de fusieorganisatie tot een gezamelijke visie en beleid komen? Daarin moeten niet alleen de overeenkomsten worden erkent maar er moet ook ruimte zijn voor het benoemen van de verschillen.