Als roman vind ik het boek niet geslaagd, want het is langdradig (na 500 pagina's had ik er eigenlijk genoeg van, maat toen moest ik nog 180 pagina's), het zit vol herhalingen en doet nu en dan pathetisch aan. Als dagboek vind ik het ook niet zo interessant, want daar is het weer te gestileerd en gecomponeerd voor. Maar, omdat het onderwerp zo gruwelijk is, voelt het heel ongemakkelijk en oneerlijk om het boek zo te beoordelen.
Op eerste Pinksterdag 2010 sterft Tonio, de zoon van A.F.Th. van der Heijden en Mirjam Rotenstreich, nadat hij op de fiets is aangereden door een auto. In het boek beschrijft Van der Heijden de eerste drie maanden na het ongeluk, aangevuld met herinneringen aan zijn zoon. Hij beschrijft het intense verdriet van beide ouders, dat ook alle "mooie" herinneringen aan hun zoon vervuild. Maar het blijft allemaal heel afstandelijk. Van der Heijden beschrijft zijn verdriet en paniek, maar ik voel het niet mee. De enige passage die me bijna aangreep, is de mentale reconstructie die hij maakt van het laatste fietsttochtje van Tonio. Hier slaagt hij er in om zijn verdriet en schuldgevoel tot een "verhaal" te maken. Helaas is het een heel korte passage, die weer abrupt afgebroken wordt. Ik snap wel dat het te pijnlijk is om het op die manier te schrijven, maar dat is geen "literair" argument...
Deze korte passage herinnerde aan enkele andere gruwelijke scènes uit andere boeken van Van der Heijden waarin het lijden van kinderen beschreven wordt. In Advocaat van de hanen ontdekt advocaat Quispel dat zijn pasgeboren zoontje van top tot teen onder de tatoeages zit en zijn paniek en schuldgevoel gaan door merg en been. In Het schervengericht bedenkt Roman Polanski hoe zijn ongeboren zoontje gestorven is in het al dode lichaam van zijn vrouw. Daarna wordt de begrafenis van het kindje beschreven. Deze hoofdstukken zijn echt bloedstollend.
Maar mag je dit boek wel zo "literair" beoordelen, aangezien het vooral een therapeutisch boek voor de auteur is?
Gerelateerd
Het schervengericht - A.F.Th.
Gelezen: P.F. Thomése - Schaduwkind
Beste Ingmar,
BeantwoordenVerwijderenZou je niet eerst eens gaan proberen om foutloos te schrijven? 'Vervuild' waar het 'vervuilt' moet zijn, 'fietsttochtje' (sic: met twee t's) en een pasgeboren zoontje - in AvdH - dat in het boek een dochtertje is...
Verder kan het geen kwaad als je leert rekenen. Kijk, 500 plus 180 is 680, terwijl het boek toch echt 633 pagina's telt (excl. verantwoording e.d.).
Ik begrijp dat je het op enig moment wel gehad had met het verdriet van die vader: kom op zeg, doe eens normaal man! Maar zou het ook wel eens kunnen dat jij het allemaal als 'heel afstandelijk' ervaart en het 'niet meevoelt' omdat jij ernstig afwijkt van de psyche en perceptie van de meeste lezers - en van alle literaire crtitici? Wat ik mij eigenlijk afvraag: ben jij in werkelijkheid niet één van die dwalende juryleden van de AKO-prijs, maar dan onder pseudoniem? Dat vermoed ik vooral omdat je - net als waarschijnlijk dat merkwaardige gezelschap - het boek 'Tonio' niet als grootse literatuur wenst te zien maar slechts als een autotherapeutisch geschriftje.
Nou ja, laten we meelij hebben met de dwazen en onwetenden.
Gegroet,
Frans van der Heijden (de verbaasde 'broer van')
Beste Frans,
BeantwoordenVerwijderenOndanks het intimiderende karakter ervan, bedankt voor je reactie.
Wat mijn type-, reken- en geheugenfouten betreft: je hebt helemaal gelijk. Om jouw reactie begrijpelijk te houden, zal ik ze in de tekst niet corrigeren.
(Nu ik er wat langer over nadenk, herinner ik me inderdaad ook dat het kindje van Quispel Cynthia heet...)
Wat mijn psychische gesteldheid en de literaire waarde van "Tonio" betreft: daarover zullen we van mening blijven verschillen.
Beste Frans,
BeantwoordenVerwijderenBedankt voor deze wat vriendelijkere reactie...
Laat ik proberen te verduidelijken wat ik zo goed vind in de "fietspassage" in vergelijking met andere delen van het boek. In deze passage "benoemt" Adri niet zijn gevoel van onmacht, zijn angst, zijn pijn en zijn schuldgevoel, maar laat hij het meer "zien" of misschien is "voelen" een betere omschrijving. In de rest van het boek staat wel heel vaak dat de pijn die de ouders voelen oneindig en het verdriet grondeloos is, maar het blijft - voor mij - te veel bij benoemen... Ik zie twee mensen die tegen de klippen op verder moeten, maar ik kom niet dicht bij ze.
In die zin is jouw omschrijving van "een encyclopedie van rouwverwerking" misschien wel goed, omdat een encyclopedie voor mij nou ook niet het meest aangrijpende is om te lezen.
Uiteraard is dit maar mijn mening en ik heb niet de pretentie dat deze meer waard is dan die van "de literaire kritiek", laat staan universeel of algemeen geldend is. Maar dat brengt me wel bij iets waar ik de afgelopen dag over heb gepiekerd - en dit is niet vervelend bedoeld, maar:
Waarom maak je je zo druk over zo'n klein stukje op een verder niet zo heel belangrijk weblog als dit?
Ik bedoel, ik vind deze dialoog ondertussen heel interessant, het dwingt mij om opnieuw na te denken over wat ik gelezen en geschreven heb, maar waarom doe jij al die moeite?
Groet, Ingmar
Beste Ingmar,
BeantwoordenVerwijderenWaarom ik mij zo druk maak over bepaalde reacties op dit boek - en dat geldt niet alleen jouw stukje - wil ik graag uitleggen. Helaas ontbreekt de tijd me nu even. Maar ik kom erop terug.
Groet, Frans
Zo nieuw of uniek is dit genre helemaal niet. Anna Enquist schreef over haar dochter die doodgereden werd door een vrachtwagen. En gister las ik nog dit:
BeantwoordenVerwijderenhttp://www.nytimes.com/2011/11/01/books/blue-nights-by-joan-didion-review.html?_r=1&ref=books
Dank je voor deze aanvulling Sjoerd. (Al heb ik het boek van Enquist niet gelezen, dus ik weet ook niet in hoeverre dit te vergelijken is met Tonio)
BeantwoordenVerwijderenBeste Igmar ,
BeantwoordenVerwijderenKunt u mij aub die passage van de
mentale reconstructie doorsturen ? of vertellen op welke pagina deze is .
mvg
ayoub
Helaas Ayoub, dat zal niet gaan. Ik had het boek geleend en kan de preciese passage dus niet zo een-twee-drie reproduceren. Je zult het dus zelf moeten zoeken.
BeantwoordenVerwijderenFrans van der Heijden: ik ben het ontroerend met u eens. Ik stoor me ook danig aan de taalfouten.
BeantwoordenVerwijderenEn bedankt voor deze interessante bijdrage, gast
BeantwoordenVerwijderenEen ieder leest het boek op zijn eigen manier. Alleen, degene die een dergelijk verlies heeft meegemaakt voelt de emotie en intense leegheid die ontstaat na zo'n vreselijk verdriet, die ook in het boek wordt weergegeven. Waarom is de mening van Ingmar Koch zo belangrijk???
BeantwoordenVerwijderenBeste H Bovenkamp,
BeantwoordenVerwijderenzou het doel van literatuur niet moeten zijn om mensen die gebeurtenissen niet hebben meegemaakt, de emoties toch te laten "meemaken"? Of kan ik alleen ten volle genieten van Advocaat van de hanen als ik een dipsomane advocaat ben?
Wat je laatste vraag betreft: dat vraag ik me ook wel eens af hoor.