Reactie KVAN en BRAIN op voorgestelde wetswijzigingen

En gisteren kwamen dan ook de reacties van KVAN en BRAIN (allemaal pdf) online. 

Een bloemlezing.

BRAIN

Het wetsvoorstel biedt geenszins een antwoord op de complexe vragen rondom het archieftoezicht. Het draagt juist bij aan verdere verrommeling van het bestel door deeloplossingen voor mineure problemen. Daarnaast zien wij twee, naar wij hopen onbedoelde, bijeffecten die bij deze wetswijziging zullen optreden. Ten eerste komt de provincie, als deelnemer aan en subsidieverlener van de gemeenschappelijke regelingen van de RHC’s, in een spagaat als zij tegelijkertijd ook toezichthouder is op de aan de RHC deelnemende gemeenten. Ten tweede, wanneer een provincie gebruik maakt van de ruimte die het wetsvoorstel biedt om geen provinciale archivaris te benoemen, zal dat betekenen dat daar geen intern provinciaal toezicht meer wordt uitgeoefend.

Wij willen alleen waarschuwen tegen de vrijblijvendheid op het punt van de benoeming van de provinciale archivaris. Dat diezelfde vrijblijvendheid voor gemeenten en waterschappen tot ondermaatse archiefzorg leidt, is genoegzaam bekend. Nu diezelfde vrijblijvendheid introduceren voor de provincies, betekent dat we voorlopig niet meer hoeven te hopen dat dit manco bij de gemeenten en waterschappen snel zal worden opgelost. Met andere woorden: van dit voorstel gaat het verkeerde signaal uit. BRAIN is bovendien van mening dat aan artikel 29 moet worden toegevoegd dat de provinciale archiefbewaarplaats gevestigd dient te zijn in de provinciehoofdstad. Het is immers in het belang van de bezoeker om de rijks- en de provinciale bestanden op een en dezelfde plek te kunnen bezoeken.

Kleine kanttekening bij die laatste opmerking is dat dit in Noord-Brabant niet vanzelfsprekend is, aangezien er in 's-Hertogenbosch twee archiefdiensten zijn: het BHIC en het Stadsarchief.

Met het schrappen van de verplichte advisering voor selectielijsten verdwijnt bij de Raad ook het overzicht over de waardering van overheidsarchieven. De in te stellen informatieoverleggen zullen per departement functioneren en bij de decentrale overheden op een nog volstrekt onduidelijke wijze. De Raad voor Cultuur krijgt echter nu alle lijsten onder ogen en kan daardoor een oordeel vellen over de consistentie en de overall uitkomst van de verschillende processen van waardering bij de verschillende overheidsorganen.
Ten slotte wijst BRAIN op het belang van de onafhankelijke toetsing van de waardering van erfgoed. Die onafhankelijkheid is nu voor zowel archieven als monumenten en archeologie geborgd bij een Bijzondere Commissie van de Raad. Het is nauwelijks verdedigbaar dat juist voor de archieven, waar behalve een cultureel ook een zwaarwegend rechtstatelijk belang meespeelt, de Bijzondere Commissie en daarmee de onafhankelijke toetsing nu komt te vervallen.

Overigens is het opvallend dat BRAIN niets zegt over de overheveling van de bevoegdheden van de Rijksarchivarissen in de provincie naar de Algemene Rijksarchivarissen. Blijkbaar vonden de RHC's het niet nodig hier in BRAIN-verband iets over te zeggen.

KVAN

U kiest voor een stapsgewijze modernisering van de Archiefwet. Daar hebben wij samen met BRAIN in ons visiedocument ook voor gepleit. Het voorliggend ontwerp geeft ons echter weinig zicht op de opeenvolgende stappen waarin u naar een nieuwe en afgewogen archiefwetgeving wilt gaan. Een visie op de duurzame maatschappelijke waarde van archieven ontbreekt. Het ontwerp lijkt eerder een ad hoc aanpassing dan een gerichte herziening.
Wij hopen dat in de volgende stapsgewijze wijzigingen van de huidige wet op termijn wel aan de door ons geformuleerde wensen tegemoet zal worden gekomen.

Wij achten externe en onafhankelijke toetsing van selectielijsten van belang, omdat eenmaal vernietigd archief niet meer te reconstrueren is. Om die reden zouden we de advisering door de Raad van Cultuur hieromtrent graag handhaven. In de memorie van toelichting wordt overigens ten onrechte de indruk gewekt als zou de advisering door de Raad t.a.v. selectielijsten regelmatig vertraging in de vaststelling daarvan tot gevolg hebben gehad.

D
Wij zien geen reden voor het centraal bij de algemene rijksarchivaris onderbrengen van de advisering op het gebied van openbaarheid. Naar verwachting van de regionale historische centra zal de omvang van de over te brengen rijksbescheiden mee vallen, bovendien is er bij deze instellingen voldoende deskundigheid aanwezig voor deze advisering.

Niet alleen achten wij externe en onafhankelijke toetsing van selectielijsten dor de Raad van Cultuur van belang, wij hechten ook sterk aan permanente deskundigheid ten aanzien van informatievoorziening en archieven bij de Raad. Om die reden hebben wij bezwaar tegen het volledig schrappen van de Commissie Archieven uit artikel 2c van de Wet op het Specifiek Cultuurbeleid.

Ik verwacht dat in de loop van vandaag de LOPAI-reactie hier zal verschijnen, maar dat zal ik niet in de gaten houden.
Ik heb vandaag een verjaardag te vieren.

Gerelateerd
Ze wijzigen de Archiefwet...
De Archiefwet wordt gewijzigd