Valse documenten in een rechtszaak

Fake Horse
A painting of a horse in a real stable. Probably cheaper to feed.

Gisteren wilde ik naar aanleiding van een blogpost van David Rosenthal een blogje schrijven over digitale handtekeningen en duurzaamheid. Dat blogje komt later nog, omdat ik werd afgeleid door iets anders. Via een blog van Arnoud Engelfriet over "authentieke handtekeningen" kwam ik namelijk terecht bij twee rechtszaken waar "valse documenten" een rol in speelden: een over de verkoop van een paard, de andere over de overdracht van een website.

Een gefotoshopt contract
In de zaak van de website gaat hem om iemand [eiser] die een website over het tunen van auto's is begonnen. Hij heeft een ander [gedaagde] toegang gegeven tot de "achterkant" van deze website, zodat die gedaagde de site kan beheren. Na verloop van tijd komt de eiser er achter dat hij zelf geen toegang meer heeft tot de beheeromgeving van de website. Wanneer hij bij SIDN navraag doet, krijgt hij een verklaring toegestuurd waar in staat dat hij de website voor €2.000 heeft verkocht aan de gedaagde. Onder de verklaring, die dateert van 20 februari 2010 - dit is belangrijk, staan de handtekeningen van eiser en gedaagde.
De eiser stelt dat hij die verklaring nooit getekend heeft en laat haar onderzoeken door een schriftkundige. Deze constateert dat de handtekening waarschijnlijk authentiek is, maar stelt vast dat er sprake kan zijn van een "frauduleuze montage":

'Binnen mijn vakgebied wordt onder frauduleuze montage verstaan: het door toepassing van 'listige kunstgrepen' (zoals knippen, plakken, fotokopiëren, scannen, bewerken met een fotobewerkingsprogramma, printen en dergelijke) reproduceren van een document, afwijkend van het brondocument. (...)
Bij beschouwing van het litigieuze document (vzr: de verklaring) kan met zekerheid worden vastgesteld, dat dit een 'geprinte scan' is. Het oorspronkelijke brondocument is 'gescand' en van die scan is een afdruk (print) gemaakt. Aldus is een 'geprinte scan' ontstaan. Deze methodiek is binnen allerlei ondernemingen en andere organisaties, maar ook in particulier verband, thans heel gebruikelijk teneinde (onder andere) te kunnen besparen op de kosten van administratie en archivering. De benodigde automatiseringsmiddelen zijn relatief goedkoop en algemeen beschikbaar.
Eén van de mogelijkheden die zich voordoen bij de methodiek, zoals bedoeld in de vorige alinea, is, dat het heel gemakkelijk is om gedurende het verwerkingsproces op allerlei manieren en op allerlei momenten in te grijpen in het proces en veranderingen aan te brengen, zodat snel en efficiënt een van het oorspronkelijke brondocument afwijkend nieuw document ontstaat. 'Fotoshoppen' heet dat in de volksmond. Om te kunnen vaststellen of sprake is van een montage van het litigieuze document, dient het origineel van het oorspronkelijke brondocument te worden onderzocht. Door beide documenten met elkaar te vergelijken, kan vaak al met het blote oog worden geverifieerd of een litigieus document een montage is of niet.'

Tijdens de mondelinge behandeling van de rechtszaak, heeft de eiser ook nog gezegd dat uit de 'documenteigenschappen' van de digitale versie van de verklaring volgt dat deze pas is vervaardigd op 22 april 2010, hetgeen volgens [eiser] erop wijst dat het document vals is.
Uiteraard hebben de eiser en de rechtbank de gedaagde gevraagd om de originele verklaring te overleggen, maar die ligt "waarschijnlijk bij zijn accountant."
Omdat de eiser ontkent die verklaring ooit te hebben ondertekend, moet de gedaagde het tegendeel aantonen en dat kan alleen met de originele verklaring. Zolang dit niet gebeurd is, krijgt de eiser gelijk.

Wat betekent deze uitspraak nu voor de vervanging van archiefbescheiden?
In ieder geval een paar dingen:
Zorg dat je metadata kloppen!
In dit geval speelt de datum waarop het pdf-bestand gemaakt is, een rol in de waardering van het document.

Zorg dat je digitaliseringsprotocol helder is
Beschrijf hoe de analoge documenten gescand worden en hoe de bestanden daarna opgenomen worden in een betrouwbare beheersomgeving. Beschrijf ook op welke manier gecontroleerd wordt of de inhoud van de scan overeenkomt met de inhoud van het papieren origineel. Beschrijf de manier waarop het beheer en de toegang tot de gescande documenten georganiseerd is. Dit kun je in een rechtszaak allemaal gebruiken om  aan te tonen dat jouw document wel betrouwbaar (en authentiek) is.

Met andere woorden:

• Leg vast!
• Documenteer!
• Metadata!

Een draver of juist niet?
De andere zaak is wat amusanter en gaat over de aankoop van een paard. Eiseres heeft een paard gekocht dat de gedaagde op Marktplaats had aangeboden als een gezond en uitstekend dressuurpaard. Na de koop, voor €4.438, bleek dat het paard in slechte conditie verkeerde en zeker geen dressuurpaard, maar eerder een draver was. Een deel van de rechtszaak spitst zich toe op de tekst van de advertentie op Marktplaats. Weer een uitgebreid citaat:

3.8. Bij de beoordeling van het beroep op non-conformiteit kent de rechtbank betekenis toe aan de door [gedaagde] overgelegde productie 7. Deze productie is een advertentie, geplaatst op www.marktplaats.nl , waarop staat vermeld dat deze advertentie 497 keer sinds 16 juli 2009 is bekeken. De advertentie bevat de volgende tekst:

“Rocky is een super lieve zwarte ruin (net gecastreerd). Hij is net onder het zadel en doet het goed, hij is wel een beetje schrikkerig. In omgang is hij zeer aanhankelijk, maar met rijden moet hij nog een hoop leren. Hij is daarom niet geschikt voor beginnende of onervaren ruiters. Hij is gechipt en heeft een paspoort (ras onbekend). Hij is klinisch gekeurd maar de nieuwe eigenaar staat het vrij om hem opnieuw te laten keuren. Deze kosten zijn voor u zelf. Ik zoek voor Rocky een goed tehuis waar hij alle verdiende aandacht gaat krijgen. Vraagprijs 2500 euro (valt nog over te praten).”

Uit de door [eiseres] overgelegde productie 24, een e-mail van Marktplaats, volgt echter dat de advertentie op 15 februari 2011 is geplaatst en 15 maart 2011 is verwijderd. Dit is door [gedaagde] niet weersproken. [gedaagde] heeft ter comparitie erkend dat zij de door haar toegezonden productie 7 heeft vervalst. De rechtbank constateert dat deze advertentie overeenstemt met de stellingen van [gedaagde] bij conclusie van antwoord. Het is aan het onderzoek van [eiseres] te danken dat is aangetoond dat de ingebrachte advertentie vals is. Dat de tekst van de advertentie op zichzelf niet vals zou zijn, zoals door [gedaagde] verklaard, acht de rechtbank ongeloofwaardig. [eiseres] heeft immers door schriftelijk en niet weersproken bewijs aangetoond dat zij inclusief transportkosten een bedrag van EUR 4.438,00 aan [gedaagde] heeft betaald, terwijl volgens de advertentie sprake zou zijn van een vraagprijs van EUR 2.500,00 en in de conclusie van antwoord wordt gesteld dat het paard is verkocht voor EUR 2.250,00. De rechtbank is van oordeel dat [gedaagde] zich niet heeft gehouden aan de in artikel 21 Rv besloten liggende verplichting de van belang zijnde feiten in deze procedure volledig en naar waarheid aan te voeren.

Is het niet prachtig, iemand die toegeeft een advertentie vervalst te hebben, maar zegt dat wat er in staat wel waar is!
Uiteindelijk "wint" de eiseres, trouwens.

Als je meer van dit soort rechtszaken kent, voel je niet geremd en voeg ze hieronder toe!

Gerelateerd
Betrouwbare documenten in het nieuws
Wat doen we met de vervanging?
Substitutie, magda?
O jee, een gemanipuleerd archiefstuk

Plaatje: Fake horse van Tony Newell