woensdag 1 februari 2012

La vie sexuelle de l'archiviste

Naar aanleiding van dit artikel van Avi Steinberg waar Edwin dinsdag naar verwees, was ik benieuwd of je ook een dergelijk artikel kunt schrijven over expliciet seksueel actieve archivarissen in fictie.
Het eerste waar ik aan moest denken was natuurlijk het stukje van Grunberg over Ingrid. Het tweede was het artikel van Hans Waalwijk in het S@P-Jaarboek over "De Archivaris"Geleerdheid, geletterdheid, wijsheid, eruditie, … list, bedrog, doodslag en moord in een geromantiseerd beroep maar daar komt hoegenaamd geen seks in voor. Ik zal hem binnenkort eens vragen of hij ook weet heeft van archivarissen die figureren in de pornografie.
Ondertussen leverden Google en een paar andere catalogi wel een paar andere interessante dingen op...

OCR-duivel
Zoeken op de termen Porn archives levert natuurlijk vooral links op naar de "archives"-pagina's van porno-sites van divers pluimage. Dus heb ik de zoekopdracht verandert in porn archivist. Dat leek een heel bijzonder artikel op te leveren:

Blijkbaar had de keurige Hugh A. Taylor in 1976 al geschreven over "porn a Federal perspective". Na downloaden van de pdf bleek niets minder waar. Het artikel heet Canadian Archives: Patterns from a federal perspective, maar de OCR-engine heeft het "from" uit de titel ontcijferd als porn. Die arme Taylor, hij draait zich waarschijnlijk om in zijn graf...

Archiveringsplicht
Zoeken op porn records keeping leerde me verder dat er in Amerika een wet is die strenge archiveringseisen oplegt aan iedereen die "sexual explicit material" produceert:
The guidelines for enforcing these laws (colloquially known as 2257 Regulations (C.F.R. Part 75), part of the United States Code of Federal Regulations, require producers of sexually explicit material to obtain proof of age for every model they shoot, and retain those records. Federal inspectors may at any time launch inspections of these records and prosecute any infraction.
Op dit moment is de status van de wet een beetje onduidelijk, omdat het ministerie van Justitie vindt dat ook degene die alleen porno publiceert aan deze eisen moet voldoen, de zogenaamde "secondary producers." Maar in 2007 heeft een rechtbank besloten dat deze definitie te ruim was en de vrijheid van meningsuiting te veel beperkte. Justitie heeft daar weer een soort beroep tegen aangetekend en dat loopt nu blijkbaar nog altijd.
Hoe dan ook, het lijkt me een bijzondere baan om op je visitekaartje te zetten, porno-div-er. Ik geloof wel dat je daarvoor naar Amerika moet, want in Nederland heb ik dergelijke regelgeving niet kunnen vinden.

Fries porno-archief
Een paar jaar geleden was er wat commotie in Leeuwarden, toen het Historisch Centrum Leeuwarden ontdekte dat het "pornoarchief" zoek was.
Het archief is aangelegd door een archivaris die begin jaren zeventig alles verzamelde wat met de Friese hoofdstad te maken had. Hiertoe behoorden ook plaatjes in pornografische boekjes van pin-ups uit Leeuwarden, ingezonden brieven met een seksueel tintje afkomstig uit Leeuwarden of de keren dat 'de Ster van de week', de erotische fotorubriek in het blad De Lach, uit Leeuwarden kwam. De man bewaarde dit allemaal nauwgezet. Volgens een gemeentewoordvoerder deed hij dit niet met rooie oortjes, maar enkel omdat hij een toegewijd archivaris was met passie voor zijn vak.
Dat is weer eens wat anders dan briefhoofden en suikerzakjes.
In 2009 hoopte de gemeente nog dat het "archief" snel geretourneerd zou worden:
"Ontzettend jammer", vindt de woordvoerder van de gemeente. Hij hoopt dan ook dat degene die het archief op zolder, onder het bed of in het nachtkastje heeft staan, dit zo snel mogelijk teruggeeft aan de gemeente.
Weet iemand of Leeuwarden zijn "XXX-archief" al terug heeft?

Australisch porno-archief
Van een heel andere orde is het archief van de Eros Foundation dat de Flinders University beheert. De Eros Foundation (of Association) is de lobby-club van de Australische "adult and entertainment" industrie. Het archief dat Flinders beheert omvat
Correspondence, newspaper clippings, reports to committees and inquiries, publications of affiliated groups and members. Publications of Australian prostitutes' associations, IV drug user groups, gay & lesbian groups and AIDS councils. Pamphlets and posters on safe sex & safe injecting, and ephemera from the sex industry.
Het archief is alleen toegankelijk voor "bona fide" onderzoekers en
Some of the material (both catalogued and uncatalogued) is sexually explicit and RESTRICTED (Classification 2) by the Office of Film and Literature Classification and is not available to persons under 18 years of age.
India-rubber dildo
Wat we ook nog hebben zijn de vrouwen- of genderstudies waarin archieven en seksualiteit onderzocht worden. Bijvoorbeeld For the Record: On Sexuality and the Colonial Archive in India (Google Books, bijna integraal) van Anjali Arondekar. Hierin is blijkbaar een grote rol weggelegd voor dildo's als archiefstuk, zoals ik opmaak uit het  hoofdstuk "Archival attachments : the story of an India-rubber dildo."
This chapter centers the popular (and ephemeral) genre of mid- to late nineteenth-century pornography to interrogate the limits and possibilities of our archival habits in a history of sexuality of colonial India. Some questions I consider are: What is gained, for example, if the props and architecture of pornography become equal subjects of our archival desires? How do we make sense, in other words, of archival figurations like the india-rubber dildo, whoes colonial iconography is a primary space through which Indian male sexuality in the nineteenth century is emptied and reimagined?
Ik heb trouwens de indruk dat het hier eerder over "verzamelingen" dan echte "archieven" gaat...

Zen en de "erotic archivist"
Even de zinnen tot rust brengen...

Tuesday November 2, 1999
Moment of Zen - Ron Whittington, Porn Collector Ralph E. Whittington, erotic archivist, sifts through his files.


Grijze muizen en witte handschoenen
In april 2008 werd de beroemde Feminateek van Louis Paul Boon in de Vooruit in Gent getoond.
Curator Anne Provoost beschrijft hoe de plaatjes aan het publiek werden voorgelegd:
We wilden dat de confrontatie tussen het publiek en de feminateek zo rechtstreeks mogelijk was, zonder daarbij de veiligheid van de feminateek in gevaar te brengen.
Dus kozen we voor de opstelling van een glazen ruimte met archivarissen, acteurs die de opdracht kregen om als grijze muizen, zonder toneel te spelen, nauwgezet en met respect voor de verzameling de doosjes aan de ramen te doorbladeren. Ze kregen witte handschoenen om hun archivarisfunctie te benadrukken. Jo Boon vroeg ons ook om busjes lijm klaar te zetten. De lijm die Louis Paul Boon heeft gebruikt om de plaatjes vast te maken is in de voorbije dertig jaar verstorven. Het gebeurt bijna nooit meer dat de feminateek wordt doorbladerd. Als de afbeeldingen loslieten, hadden de archivarissen de taak ze weer vast te plakken. De feminateek ging na de voorstelling in Gent immers weer voor jaren het archief in.
Duurzame toegankelijkheid
En dan is er nog Kurt Bollacker die zich in 2007 afvroeg hoe digitale kunst op het internet het best bewaard kon worden. Zijn antwoord was: kijk naar online-pornografie:
I guarantee that a wealth of pornography from the late 20th century will survive in digital distributed form (because) it's a social model that's working extremely well.
Bij Beeld en Geluid hebben ze blijkbaar minder vertrouwen in het duurzame karakter van de pornofilmpjes die online staan. In 2009 zei Liselotte Doeswijk hierover:
Pornografie maakt een belangrijk deel uit van internetcultuur. 'Sterker nog: internet, net als video vroeger, is er groot mee geworden. Daarom gaan we in de toekomst misschien ook porno bewaren. Al wordt het lastig om voor dit genre criteria op te stellen.'
Ook hierbij ben ik eigenlijk benieuwd of Beeld en Geluid dit voornemen heeft uitgevoerd.

Maar goed, dat is eigenlijk allemaal alleen maar bijvangst. Waar het om ging waren kierende archivarissen...
Weet iemand of er boekjes of verhalen zijn waarin (mannelijke en of vrouwelijke) archivarissen expliciet van bil gaan?

Plaatjes: Porn folder van XKCD en de Feminateek van Anne Provoost

9 opmerkingen:

  1. 'Gewaagde'  blog hoor, Ingmar! Leuk stuk in elk geval en goed vertrekpunt voor eenieder die zich eens in het onderwerp zou willen verdiepen.
    De KB - en binnenkort dus ook het NA - heeft een uitgebreide collectie porno. Evenals voor de inzage van Hitler's Mein Kamp gelden restrictieve voorwaarden; je moet je oa apart registreren.  Of ze nog actief collectioneren weet ik niet: de collectie bevat vooral jaren zestig en zeventig materiaal (jaargangen Gandalf etc).
    In 2007 hield de nationale bibliotheek te Parijs een tentoonstelling getiteld L'Enfer de la Bibliothèque. Eros au secret over haar collectie erotica. De tentoonstelling was uiteraard een groot succes. Ik zou dus zeggen: wat let de KB? Bekijk het persbericht (incl. plaatjes):  http://www.bnf.fr/documents/dp_enfer.pdf
    In 2001 verscheen van Ian Gibson het boek/biografie The Erotomaniac (de titel zegt genoeg) over de Engelse verzamelaar Henry Ashbee uit het Victoriaanse tijdperk. Lees een recensie: http://www.guardian.co.uk/books/2001/feb/25/biography.features

    De pornografie lijkt al met al eerder het terrein voor bibliothecarissen als archivarissen, en wellicht nog specifieker bibliothecaressen. Wellicht dat hun strenge beroepsimago of uistraling van oude vrijsters (in talloze boeken en films uitgebeeld) een grotere aantrekkingskracht heeft op de verbeelding?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dank voor je reactie @archiefhist Je bent de eerste die publiekelijk reageert...
    Ik sprak Hans W. afgelopen donderdag en zijn eerste reactie was: "Nee, weet ik niet, maar ik lees dat soort boekjes ook niet hoor!"
    Daarna schreef hij in nog een e-mail dat de archivarissen in zijn literatuurlijst bijna allemaal a-seksueel zijn. Enige uitzondering zou Le crime de Sylvestre Bonnard (pdf) van Anatole France kunnen zijn, waarin de archivaris blijkbaar beschuldigd van handelingen met een meisje die het daglicht niet kunnen verdragen.
    Tenslotte verwijst hij naar wat boeken waarin iemand (geen archivaris) archiefonderzoek doet en zijdelings enige escapades beleeft: Smilla's gevoel voor sneeuw en Ipso Facto.
    Al met al een schamele oogst tot nu toe, inderdaad.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Mooi Overzicht Ingmar! 
    Boeiende materie :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Bij een niet nader te noemen archiefdienst in den lande werd regelmatig 'geketst' in de kantoren en incidenteel in een archiefkluis. Niets menselijks is een archivaris vreemd dus waarom moeilijk doen als het makkelijk kan?! Vele op elkaar gestapelde archiefdozen dienden als ondergrond. Het hoofd van de archiefdienst werd destijds gevraagd om een reactie. Hij antwoordde de historische woorden: ,,Van mij mogen ze alles, zolang ze maar geen vlekken maken in het tapijt!!". En zo geschiedde...
    Het tapijt is inmiddels vervangen, de archivarissen hebben zich vermenigvuldigd en een nieuwe generatie archivarissen dient zich aan...

    Bij een andere archiefdienst was de gemeentearchivaris een belangrijk man. Hij had zijn vrouw verteld dat hij, naast zijn baan als gemeentearchivaris, een functie had als 'special agent' bij de toenmalige Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) en dat hij voor deze job regelmatig op dienstreis naar het buitenland moest. Mocht hem iets overkomen 'in the line of duty', dan moest zijn vrouw een koffer + inhoud die op zolder stond, direct vernietigen. De archivaris ging met pensioen en zijn dienstreizen werden allengs minder. Uiteindelijk na een lang ziekbed stierf hij. Zijn vrouw ging linea recta naar zolder maar i.p.v. de koffer met inhoud te vernietigen, kon zij haar nieuwsgierigheid niet bedwingen...
    Zij opende de koffer en hierin trof zijn een grote stapel aantekeningen aan: geen verslagen van ' secret undercover operations' van wijlen haar man als speciaal agent van de BVD maar zeer gedetailleerde beschrijvingen van de amoureuze verhouding van de gemeentearchivaris met zijn secretaresse. Niks undercover operations maar het betere 'ketsen' op de studiezaal of in de archiefkluis...

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Je zou er een boek over kunnen schrijven, Eric-Jan!

    (En ik ben nu wel heel benieuwd naar namen en rugnummers...)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @ingmar namen en rugnummers vertel ik je wel een keer onder 4 ogen. deal?

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Wat een buitengewoon fijne blog Ingmar. Als iemand met een erfgoedbrede blik (ahum) vraag ik mij natuurlijk af of er ook fijne voorbeelden zijn van aansprekende kezende, ketsende en Bulgaarse yogurt etende (om K&B te citeren) musea- of bibliotheekmedewerkers. Ik ken er zo gauw geen. 

    Dat de KB eens wat meer haar erotica (en andere minder welgevallige) collectie(s) zou moeten doen - analoog en digitaal (denk aan uw bezoekcijfers!) - is al jaren een stokpaardje mijnerzijds. Mevrouw Etty heeft er in ieder geval uit geput voor haar boek De Nederlandse erotische literatuur in 80 en enige verhalen: http://uitgeverijprometheus.nl/index.php?option=com_pac&view=boek_detail&isbn=9789044616798. En in 1998 had de KB tijdens de prachtige 200 jaar jubeluum (om opnieuw Van Kooten parafraseren) tentoonstelling het Wonderbaarlijk Alfabet een stout hoekje ingericht bij de letter L (ust). http://www.kb.nl/galerie/wonderbaarlijkalfabet/l.html

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Dank je Robert. 
    Van museummedewerkers weet ik het ook niet, maar in dit artikel  gaat het wel over de teloorgang van de porno in bibliotheekstellingen (met en zonder bibliothecaressen).

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ik ben even op vakantie geweest en heb dus een aantal van je blogs gemist. Deze kwam ik tegen in je top 10 van 2012 en ik kon het niet laten om even te zoeken op sex en archieven. Deze heb je waarschijnlijk gemist. Ik denk dat er wel een vervolg mag komen op de blog... Als we allemaal meehelpen ;-) http://www.ontslagspecialist.nl/ontslag-sex.html

    BeantwoordenVerwijderen