Digitale editietechniek

Vorige week schreef ik over de historisch-kritische editie van Max Havelaar die ik gelezen had. De tweede band daarvan bestaat voor het overgrote deel uit variantenapparaat. Dat wil zeggen dat zo goed als iedere(!) afwijking tussen handschrift, eerste, tweede, tweede dubbeldruk, derde, vierde en vijfde druk wordt gedocumenteerd. Kets-Vree beschrijft in de verantwoording hoe dat in sommige gevallen gaat. Diverse pagina's van de tweede druk en de tweede dubbeldruk zijn geprint op "overtrek-papier" en daarna op elkaar gelegd op een lichtbak. Hierdoor waren afwijkingen per pagina snel en makkelijk zichtbaar.
Afgelopen week stond in The New York Times een beschrijving van de digitale variant van dit procédé: 189 floppies uit de nalatenschap van Jonathan Larson.
Mij zei die naam niks, maar in Amerika is hij blijkbaar heel beroemd als de auteur van de musical Rent, die door Wikipedia omschreven wordt als

a rock musical with music and lyrics by Jonathan Larson[1] based on Giacomo Puccini's opera La bohème. It tells the story of a group of impoverished young artists and musicians struggling to survive and create in New York's Lower East Side in the thriving days of Bohemian Alphabet City, under the shadow of HIV/AIDS.

In 2000 en 2001 was de musical ook in Nederland te zien.
Larson stierf enkele dagen voor de première van de musical en enkele jaren na zijn dood werd zijn nalatenschap gedoneerd aan de Library of Congress. En behalve uit papieren, bestond deze ook uit diskettes.
Hier vind je de hele plaatsingslijs/inventaris, die als pdf bestaat deze uit 31 pagina's. Het archief bevat vijf dozen(!) met Electronic Files, 1990-1996 die als volgt zijn beschreven:

BOX 53-57 Electronic Files, 1990-1996
BOX 53-55 3 1/2" discs
BOX 55-56 5 1/4" discs
BOX 57 Computer manuals

Als het om papieren documenten zou gaan, kun je dit vergelijken met: "3 dozen A4-tjes en 2 dozen A3-tjes."
Een paar jaar geleden heeft Doug Reside zich het lot van die floppy's aangetrokken. Eerst heeft hij alle bestanden gekopieerd naar een stabielere omgeving, waarna hij met behulp van een emulator de bestanden bekeek zoals Larson ze ook gezien zou hebben.

Maar toen Reside een van de laatste versies van Rent opende met TextWrangler, een eenvoudige text-editor, kwam hij tot een rare ontdekking. Om voor hem overklaarbare redenen week de tekst af van de tekst die hij in de emulator zag!

It turns out early versions of Microsft Word had a setting called "fast save" to speed up the frequent action of writing to a file (a slow process in those days of floppy disks and computers that ran only about 2% as fast as today’s iPhones). "Fast save" worked by appending revisions to the end of a file rather than completely overwriting the existing the text. Word 5.1 knew to look for these revisions and integrate them into the main text when the file was opened. A text editor, on the other hand, just opens the text as it finds it. When these files are opened with a software tool called a hex editor, though, it's possible to look at the groups of text that represent the revisions recorded in a single "fast save."

Fascinerend, maar eigenlijk voor de Google Docs gebruiker weinig verrassend, omdat daarin dit soort "versie-beheer" standaard gebeurt. Maar aan de andere kant, die diskettes zijn in ieder geval nog bij de Library of Congres terecht gekomen. Stel dat een auteur Google Docs gebruikt, hoe krijg je als onderzoeker na zijn dood dan toegang tot die account?

Gerelateerd
De Mac van Rushdie
Lokalisatie Literair Archief (Lolita)
Monumentale accounts
Digitale antiquiteiten

Plaatje: Balancing floppies van Oxtopus