Gelezen: Zeitoun van Dave Eggers

Vandaag precies vijf jaar gelezen verdween Abdulrahman Zeitoun vlak na een telefoongesprek met zijn vrouw. Hij werd opgepakt, ondervraagd en in mensonterende omstandigheden in de open lucht gevangen gezet. Hij kreeg niet de gelegenheid zijn vrouw of een advocaat te bellen en hoorde ook niet waar hij van verdacht werd.
Pas twee weken later hoorde zijn familie dat hij nog leefde, waarna het nog meer dan een week duurde voor ze hem teruggevonden hadden en Zeitoun de onmenselijk streng beveiligde gevangenis waar hij ondertussen was ondergebracht mocht verlaten. Hij was bijna een maand de gevangene geweest van FEMA: de Federal Emergency Management Agency. Zeitoun woonde niet in een of andere dictatuur in een Derde Wereldland, maar in New Orleans ten tijde van Katarina.

Dave Eggers debuteerde tien jaar geleden met A Heartbreaking work of staggering genius: een zeer gehypete autobiografie, die mij niet zo erg kon bekoren. Daarna verschenen nog wat boeken, die ik niet gelezen heb. In 2006 verscheen een gefictionaliseerd verslag van de Lost Boys of Sudan. In dit boek, What is the What, was de grens tussen fictie en non-fictie op zijn minst wazig, al staat heel groot "a novel" op de Franse titelpagina. Ik was er van onder de indruk.
Zeitoun is de biografie van Abdulrahman Zeitoun en deze keer is het volledig non-fictie: alles wat beschreven is, is waar gebeurd en geverifieerd. En het is een ongelofelijk verhaal.
In het eerste deel maakt Eggers duidelijk dat Zeitoun een volledig ingeburgerde Amerikaans-Syrische moslim is. Hij is getrouwd met Kathy, een tot de Islam bekeerde "Southern Belle" en runt al jaren samen met haar een schilders- en klusbedrijf in New Orleans.
Het tweede deel beschrijft hoe Zeitoun achterblijft in New Orleans als Katarina "aan land komt", terwijl zijn familie naar het binnenland vlucht. Zeitoun wil zijn huizen en projecten niet achterlaten. Als de storm voorbij is en de stad blank staat roeit hij met zijn kano door de straten van de stad. Hij helpt allerlei mensen en verzorgt verschillende achter gebleven honden. In een van zijn huizen bivakkeren nog drie mensen en er is een werkende telefoon. Hij heeft met zijn vrouw afgesproken haar iedere middag even te bellen.
Tijdens een van deze gesprekken wordt hij weggeroepen en dan begint de nachtmerrie pas echt.
Zeitoun en de andere mannen in het huis worden zonder opgaaf van reden gearresteerd en opgesloten in Camp Greyhound, een soort Guantanamo Bay in de bus terminal van New Orleans. Ze worden er zelfs even van verdacht lid te zijn van El Qaida. Terwijl de stad onder water stond en de chaos compleet was, waarin FEMA er niet in geslaagd is een effectieve reddingscampagne op te zetten, lukte het de agency wel in een paar dagen een enorme open lucht gevangenis te bouwen.
Uiteindelijk komt Zeitoun na een hoop gedoe vrij, maar vooral Kathy is geknakt door de gebeurtenissen. Ze lijdt jaren later een de symptomen van Post Traumatische Stress Stoornis.

Als Eggers dit als roman had gepubliceerd, had ik het een goed geschreven, maar erg onwaarschijnlijk verhaal gevonden. Dat het echt gebeurd is, maakt het een verschikkelijk goed boek. Eggers heeft het boek geschreven alsof het een roman is, met flashbacks op relevante momenten en kleine veelzeggende details die de omstandigheden in een woord karakteriseren. Verder heeft hij een echte literaire truc toegepast, door in de eerste twee delen het perspectief afwisselend bij Zeitoun en Kathy te leggen en in het derde deel helemaal vanuit de steeds ongeruster wordende Kathy te beschrijven. Pas in het vierde deel beschrijft hij wat Zeitoun in diezelfde tijd doormaakte.
En het zijn dit soort 'trucs' die het boek zo goed maken, dat je het niet weg kunt leggen...