De staatssecretaris antwoordt: we wijzigen de Archiefwet

Gisteren heeft staatssecretaris Zijlstra de schriftelijke vragen van de Tweede Kamer over de wijziging van de Archiefwet beantwoord. Eric Ketelaar maakte zich via Twitter vooral boos over de manier waarop de provincies de kosten voor het beheer van hun eigen archieven door de RHC's verdeeld hebben.
Het rijk kort alle RHC's gezamenlijk 5 miljoen euro en heeft met het IPO afgesproken dat de provincies dit compenseren door bij te gaan dragen aan de kosten van het beheer van hun eigen overgebrachte archieven. Dit leidde tot de volgende verdeling van die 5 miljoen:

Groningen	404.090
Friesland	360.741
Drenthe	410.422
Overijssel	550.711
Gelderland	465.903
Utrecht	661.692
Flevoland	49.570
Noord-Holland	432.582
Zuid-Holland	400.000
Zeeland	491.313
Noord-Brabant	394.928
Limburg	378.048

Hieronder de tweets van Eric, mezelf en Max Beekhuis hierover.

Ook voor het overige is het antwoord een beetje teleurstellend. Het CDA vroeg zich af wat de meerwaarde van een archivaris en de opleidingen archivistiek zijn. De staatssecretaris:

Het instellen van een provinciearchivaris heeft meerwaarde. Een archivaris heeft specifieke deskundigheid op het gebied van archiefvorming en -gebruik, van methodieken voor toegankelijkheid en van duurzaamheid van het beheer van archiefbescheiden. Daarnaast kan hij bij het verstrekken van archiefbescheiden aan gebruikers contextuele informatie geven. Zijn specifieke deskundigheid zet de archivaris in bij het vervullen van archiefwettelijke taken als het geven van een openbaarheidsadvies, het deelnemen aan het driehoeksoverleg dan wel strategisch informatieoverleg en het beschikbaar stellen van archiefbescheiden.

Maar desondanks wil de staatssecretaris het benoemen van een archivaris niet verplicht stellen voor de provincies, gemeenten en waterschappen.

Overbrenging en achterstanden
Over het wegwerken van de papieren achterstanden zegt de staatssecretaris:

Bij het Rijk zijn achterstanden in de bewerking van papieren archieven. Deze worden nu weggewerkt door de archiefbewerkingsorganisatie Doc-Direkt. Versnelling van de overbrenging is deels onderdeel van de opdracht aan Doc-Direkt: eind 2019 dient de bewerking van de papieren archieven van de departementen over de periode 1976-2005 te zijn voltooid. Dat houdt in dat de bestanden uit de periode 2000-2005 zelfs eerder dan de overbrengingstermijn van twintig jaar zullen worden overgebracht. Bij provincies, gemeenten en waterschappen zijn over het algemeen geen achterstanden in de overbrenging. De situatie bij de zelfstandige bestuursorganen is zeer divers.
Het Nationaal Archief legt wat betreft de digitale archiefbescheiden de komende jaren de prioriteit bij de versnelling binnen het Rijk, met name door aansluiting van de departementen op het e-depot.

Merk op hoe de ZBO's slechts en passant en de Hoge Colleges van Staat helemaal niet genoemd worden in dit lijstje.
En het ontbreken van achterstanden bij gemeenten ligt iets genuanceerder. De beleidsarchieven zijn meestal wel overgebracht, maar series als bouw-,hinderwet- en milieuvergunningen bevinden zich nog heel vaak integraal (dus met dossiers uit het begin van de vorige eeuw) in de gemeentehuizen.

Toezicht
De SP vroeg expliciet naar de mogelijke risico's ten gevolge van de Wet generiek toezicht en het wegvallen van de provinciale archiefinspecteur. Daar kan de staatssecretaris kort over zijn:

Volgens het Voorstel van wet revitalisering generiek toezicht wordt het interbestuurlijk toezicht generiek georganiseerd op basis van de Provinciewet en de Gemeentewet. Dit betekent geen verzwakking. De provincies hebben een toezichttaak, die zij zelf invullen. Zij worden daartoe in staat geacht.

Zorgen van BRAIN en KVAN

De leden van de fractie van de SP verzoeken de regering in te gaan op de volgende kritiekpunten, ook punten van zorg van de beroepsgroep zelf (onder andere van de KVAN en BRAIN):
- de verzwakking van het toezicht;
Volgens de regering is de overgang naar generiek interbestuurlijk toezicht geen verzwakking van het toezicht.
- de vrijblijvendheid ten aanzien van het professioneel beheer en de daarmee samenhangende vrijblijvendheid van openbaarheid en toegankelijkheid;
Ten aanzien van het professioneel beheer van archieven kan worden opgemerkt dat door de voorgestelde wetswijziging de verantwoordelijkheid van de provincies op dezelfde wijze wordt vormgegeven als die van gemeenten en waterschappen. Aangezien gemeenten en waterschappen de mogelijkheid hebben een eigen archivaris aan te stellen die hen bijstaat met betrekking tot archiefzorg en -beheer, is ervoor gekozen dit bij de provincies ook zo te regelen. Met of zonder archivaris dient het beheer van provinciale archieven te voldoen aan de archiefwettelijke vereisten, ook ter zake van openbaarheid en toegankelijkheid.

Opleiding en langstudeerboete
En tenslotte nog wat over de opleidingen Archivistiek en de gevolgen van de langstudeerboete voor de studenten:

De Universiteit van Amsterdam onderzoekt mogelijkheden om studenten aan de Hogeschool van Amsterdam die een bacheloropleiding archivistiek volgen, al dan niet via een schakelprogramma, rechtstreeks toegang te geven tot de masteropleiding archivistiek. De opleidingen zullen uiteraard moeten zijn geaccrediteerd door de NVAO. Uitgangspunt is dat geen concessies worden gedaan aan kwaliteit of niveau.
Ten slotte vragen deze leden [van de SP] hoe ervoor zorg wordt gedragen dat er ook in de toekomst voldoende professionals beschikbaar zijn voor het vak.
De regering heeft geen directe bemoeienis met het aantal professionals dat wordt opgeleid voor de archivistiek. Dat neemt niet weg dat belangrijk is dat er voldoende professionals zijn. De regering is van mening dat er voldoende randvoorwaarden zijn om deze te kunnen opleiden.

Vorige keer schreef ik dat dit vervolgd zou worden door een kamerdebat. Toen zat ik ernaast, want eerst moest er natuurlijk nog schriftelijk gereageerd worden. Ik geloof dat de volgende stap nu wel plenaire behandeling zal zijn.

Gerelateerd
De Kamer "praat" over de wijzigingen in de Archiefwet
De Archiefwet wordt gewijzigd

Het plaatje komt uit De Spits: Halbe hapt hamburgers