Gelezen: The checklist manifesto van Atul Gawande

Voor het SAP-Jaarboek werken Paul Huismans en ik aan een artikel over checklists. Op zoek naar relevante literatuur kwam ik The Checklist Manifesto van Atul Gawande tegen.
Gawande beschrijft uitgebreid hoe verschillende sectoren (kunnen) profiteren van het gebruik van 'checklists'. Hij is zelf chirurg en een paar jaar geleden betrokken bij een project van de WHO om een "surgical checklist" ingevoerd te krijgen bij alle ziekenhuizen, dus daar besteedt hij veel aandacht aan. Maar hij bekijkt ook de luchtvaart, de bouw en beurshandelaren. Hoewel Gawande (uiteraard) schrijft als een echte Amerikaan staan er verschillende interessante observaties in. Ander minpunt is dat hij in alles een 'checklist' ziet, bijvoorbeeld ook in de projectplanning voor de bouw van een wolkenkrabber en in de bizarre eisen van David Lee Roth:

Listening to the radio, I heard the story behind rocker David Lee Roth's notorious insistence that Van Halen's contracts with concert promotors contain a clause specifying that a bowl of M&M's has to be provided backstage, but with every single brown candy removed, upon pain of forfeiture of the show, with full compenastion to the band.

In zijn memoires legt Roth blijkbaar uit deze eis weloverwogen was. Van Halen was destijds een van de eerste bands die een enorm podium, met gigantische lichtshows en toebehoren gebruikten tijdens hun shows. Hierdoor hadden de contracten de omvang van een "Chinese gouden gids."

So just as a little test, buried somewhere in the middle of the rider, would be article 126, the no-brownM&M's clause. "When I would walk backstage, if I saw a brown M&M in that bowl," [Roth] wrote, "well, we'd line-check the entire production. Guaranteed you're going to arrive at a technical error..." (p.80)

Leuk verhaal, maar met een inspecteursbril op, niet erg geloofwaardig en effectief. Volgens mij was die bizarre M&M-eis redelijk snel bekend onder alle concert-promotors, ook zonder dat ze dat hele telefoonboek aan eisen hadden doorgeploegd. Daarmee verloren de bruine M&M's dus binnen de kortste keren hun waarde als sjibbolet.

Het meest opvallende vind ik dat het bij de checklists van Gawande niet gaat om het 'oplossen' van problemen. De lijsten benoemen alleen cruciale punten waar aan gedacht moet worden, maar geven geen 'oplossingen.' De professionals die de checklist hanteren moeten zelf de oplossingen verzinnen op basis van hun deskundigheid.
Een ander opvallend punt is dat de checklists naast het signaleren van mogelijke standaard-fouten, vooral bedoeld zijn om de communicatie binnen een team te bevorderen. Het meest pregnante blijkt dat uit de "operatie-checklist." Voordat een operatieteam aan een operatie begint moeten een paar dingen 'afgevinkt' worden, waaronder "voorstelrondje". Het blijkt dat vooral in grotere ziekenhuizen de leden van een operatieteam elkaar niet kennen en dat zoiets simpels als zeggen wie je bent en wat je rol is, de samenwerking enorm verbeterd. Verder zien vooral chirurgen zichzelf als een soort alleskunnende superhelden, die het niet nodig vinden om van te voren even aan te geven wat ze denken te gaan doen en welke problemen ze verwachten. En die chirurgen gaan er dus helemaal niet van uit dat een verpleegster hierover ook nog wel eens iets zinvols zou kunnen zeggen. Om die reden is het de verpleegster die de checklist hardop zou moeten nalopen en is er ook een "voorbespreking" in de lijst opgenomen.
Al met al blijkt dat het gebruik van een dergelijke checklist bij alle ziekenhuizen (groot, klein, arm, rijk) veel minder (soms wel tot de helft) post-operatieve problemen tot gevolg had. Volgens mij wordt de checklist nog niet in Nederland gebruikt. Dus...

Heb ik als archiefinspecteur veel gehad aan het boek? Niet direct, de checklists die er in besproken worden, zijn vooral bedoeld om ervoor te zorgen dat mensen bij het uitvoeren van werkzaamheden geen cruciale stappen overslaan en met elkaar communiceren. De enige keer dat een toezichthouder in het boek genoemd wordt, is als het gaat over de bouw van een wolkenkrabber:

The [building] inspectors do not recompute the wind-force calculations or decide whether the joints in a given building should be bolted of welded, he said. Determining whether a structure (...) is built to code and fit for occupancy involves more knowledge and complexity than any inspector could possibly have. So although inspectors do what they can to oversee a building's construction, mostly they make certain the builders have te proper checks in place and then have them sign affidavits attesting that they themselves have ensured that the structure is up to code. Inspectors disperse the power and responsibility. p.73

Aan de andere kant, bovenstaand citaat sluit wel mooi aan bij de "Oosting-ontwikkelingen" en het boek daagt wel uit om na te denken over checklists die voor het archiefbeheer ontwikkeld zouden kunnen worden.

Wordt later vervolgd, hier en in het S@P-Jaarboek.