Vrijheid van meningsuiting of zelfcensuur

Het afgelopen weekend heb ik nagedacht over de vrijheid van meningsuiting. Of preciezer geformuleerd, ik heb nagedacht over mijn vrijheid van meningsuiting, hier op dit weblog, op twitter en elders op de interwebs.
Aanleiding daarvoor was het artikeltje in Binnenlands Bestuur over de scriptie van Fatou van den Hoff: Geen betere censuur dan zelfcensuur. De scriptie staat blijkbaar ergens bij de Universiteit Leiden online, maar zegt Fatou, "eenvoudiger is het waarschijnlijk om een pdf opvragen [sic] via Art125aAW@yahoo.com." Dan stuurt ze je de scriptie op. Nou, dan doe ik het wel even met de samenvatting uit Binnenlands Bestuur.
De samenvatting die Binnenlands Bestuur maakt, luidt ongeveer: ambtenaren mogen meer zeggen dan ze denken. In die zin censureren ze zichzelf, waardoor werkgevers dat niet meer (expliciet) hoeven doen. Aan de andere kant, beknotten werkgevers vaak onrechtmatig de vrijheid van meningsuiting door te eisen dat ambtenaren allerlei dingen niet via hun privé twitteraccount of weblog mogen ventileren.
Vandaar dat ik me afgelopen weekend een paar dingen heb afgevraagd.

Censureer ik mezelf?
Ja natuurlijk censureer ik mezelf.
Ik blog en twitter echt niet over alles wat er in mijn privé-leven gebeurt en schrijf ook niet over alles wat er in mijn "openbaar" leven als ambtenaar gebeurt. (Al begrijp ik uit schampere opmerkingen die sommige mensen weleens maken, dat zij daar anders over denken...)
Maar, geldt deze zelfcensuur niet altijd en voor iedereen? Je vertelt tijdens een borrel, congres of verjaardag toch ook niet "alles." Daar ga je toch ook wel eens niet in op een discussie over iets dat jouw privé-leven of werkterrein aangaat? En je gaat toch ook niet altijd en overal je politieke voorkeur of frustraties rondtoeteren?
Ik heb de afgelopen jaren ook slechts bij uitzondering geschreven over iets wat direct met mijn "core business" - het toezicht op de archiefzorg en het archiefbeheer in Noord-Brabant en Limburg - te maken heeft. En in één geval heb ik er expliciet voor gekozen er geen inhoudelijke stukje bij te schrijven en heb ik alleen verwezen naar openbare bronnen. Ik geloof niet dat ik hoef uit te leggen dat we toen als inspectie midden in de heisa zaten en dat openbare uitlatingen van mij op zijn minst onhandig zouden zijn.
Er zijn ook gevallen die niet direct met mijn toezichtswerkzaamheden te maken hebben en waar ik wel een uitgesproken mening over heb, maar er toch niet over schrijf. Bijvoorbeeld omdat ik dat niet fair vindt tegenover collega's of omdat ik daarmee schade zou toebrengen aan allerlei samenwerkingsvormen. (Een slimme lezer weet in sommige gevallen dus toch hoe ik over bepaalde publicaties denk, zonder dat ik er over geschreven heb. Tussen de blogs doorlezen, heet dat...)
 Je kunt dit negatief geformuleerd zelfcensuur noemen, je kunt het ook "maatschappelijk bewustzijn" of professionaliteit of zoiets noemen.

Kan ik alles "zeggen" wat ik wil, of legt de provincie mij hierin beperkingen op?
Dit weblog bestaat nu ruim twee jaar en uit het bovenstaande blijkt al dat ik niet alles wil zeggen wat ik kan zeggen. Desondanks heb ik tot nu toe één keer één zinnetje aangepast op verzoek van mijn baas. Het was een onhandig geformuleerde zin over de toekomst van de provinciale archiefinspectie binnen de provincie Noord-Brabant. Maar dat is het enige.
Eind vorig jaar heeft ze de inhoud van dit weblog verdedigd tegenover een provincie- en een gemeentesecretaris. Verder laat ze nu en dan blijken dat ze mijn teksten wel leest, maar ze beschouwt ze als "van mij". Meestal is ze het er wel en soms is ze het er niet mee eens. En dat is maar goed ook.
 Wat dat betreft heb ik het getroffen bij de provinciale archiefinspectie Noord-Brabant en Limburg. 

En dan  nog dit
In het artikel in Binnenlands Bestuur (en ook in enkele reacties erbij) gaat het ook over "klokkenluiders." Ik geloof niet dat de vrijheid van meningsuiting zoals ik die hierboven beschrijf en uitoefen op dit weblog, iets te maken heeft met klokken luiden. Wat dat betreft hoop ik ook dat ik nooit echt een klok hoef te luiden, want ik denk helaas dat ook mijn werkgever dan door roeien en ruiten gaat om de klepel te verwijderen en de klok tot zwijgen te brengen.
(Eens kijken of ik dit ook mag schrijven...)