Merksteen: een dubbelbiografie - Karel Schoeman

Van 18 juni tot 17 december 1996 heb ik in Stellenbosch en omstreken onderzoek gedaan naar de geschiedenis van Rederijkerskamer Aurora. Deze Nederlandstalige amateurtoneelvereniging gaf in de tweede helft van de negentiende eeuw regelmatig voorstellingen in het overwegend Engelstalige Kaapstad. De vereniging was in 1862 opgericht door een stel Nederlanders die vlak daarvoor naar de Kaap waren geemigreerd.
Een van mijn onderzoeksvragen ging met name over de leden van de rederijkerskamer: Wie waren zij, wat deden ze, waar kwamen ze vandaan en waarom gingen ze naar Kaapstad? Hierbij heb ik onder andere gebruik gemaat van The Cape Town Directory, 1865-1868 en The Cape of Good Hope Commercial Directory and General Business Guide uit de Zuid-Afrikaanse Bibliotheek in Kaapstad. De bibliothecaris die mij op deze bronnen wees was Karel Schoeman.
Ik moest hier aan denken terwijl ik Merksteen las, omdat ik ontdekte dat Schoeman en ik ongeveer tegelijkertijd ongeveer hetzelfde onderzoek aan het doen waren, al was dat van hem een stuk persoonlijker.
In Merksteen: een dubbelbiografie beschrijft hij het leven van zijn Nederlandse grootouders van moeders kant, die aan het eind van de negentiende eeuw vanuit Nederland naar Zuidafrikaanse Republiek emigreerden. Voor mij was vooral de eerste helft, waarin hij beschrijft hoe de Nederlandse samenleving waar zijn groutouders uit vandaan kwamen en de Afrikaanse samenleving waar ze in terecht kwamen er uitzag. In de tweede helft gaat het vooral over allerlei Afrikaner twisten over taal en theologie in Bloemfontein.
Het allergrootste minpunt van de 'roman' is wel dat Schoeman geen enkele moeite doet om zijn bronnen te verantwoorden. Om de haverklap schrijft hij zinnen als: "Toevallig las ik ergens dat ...", "In een knipsel dat ik hier op mijn bureau heb liggen staat..." Of "Ploeger schrijft hierover ..."
Ander struikelblok is dat hij nu en dan van de hak op de tak springt, omdat hij zich (zogenaamd) vooral laat leiden door zijn herinneringen. Wat meer redactioneel ingrijpen had geen kwaad gekund.
Grootste pluspunt is dat het boek me geïnspireerd heeft om weer eens naar 'mijn' rederijkers te kijken. Ik heb mijn scriptie op Scribd gezet en komende week ga ik de foto's van de leden op Flickr zetten. Daarna moet ik eens kijken of ik een beetje gestructureerd extra informatie kan verzamelen.
Overigens, de scriptie heb ik geschreven in WordPerfect 6 en later geconverteerd naar Word en PDF. Een van de gevolgen hiervan is dat de foto's uit de kaders in de tekst zijn verdwenen. Over de authenticiteit van de versie op Scribd  valt dus te discussiëren.

Blogged with the Flock Browser