woensdag 23 februari 2011

Het bewaren van overheidswebsites

De startpagina van de eerste website van Brabant. Deze is alleen bewaard door Archive.org
Archiefbescheiden: bescheiden, ongeacht hun vorm, door de overheidsorganen ontvangen of opgemaakt en naar hun aard bestemd daaronder te berusten
In 2000 begon het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) in samenwerking met de Universiteitsbibliotheek Groningen onder naam Archipol met het archiveren van de websites van de Nederlandse politieke partijen. (...)
Het DNPP beschouwt het bewaren van de websites van de partijen als een logisch vervolg van zijn traditionele taak, namelijk het documenteren van gedrukte publicaties van en over partijen. Het digitaal archief vormt een bron van informatie voor onderzoekers van velerlei disciplines (zoals historici en politicologen) en journalisten.
De ontwikkelfase van het Archipol-project werd op 25 april 2002 afgesloten met een symposium over webarchivering, politieke partijen op het internet en de auteursrechtelijke aspecten van het downloaden van websites.
Websites worden tenslotte ook gearchiveerd omdat ze archiefbescheiden zijn, archiefbescheiden bevatten of omdat er door middel van een website archiefbescheiden worden gecreëerd. De huidige generatie websites hebben meer functionaliteiten dan de traditionele informatiekanalen. Websites spelen een steeds grotere rol in het werkproces. Ze worden niet louter meer als publicatie gebruikt, maar worden volop ingeschakeld in het dienstverlenings- en bedrijfsvoeringsproces. De huidige tendens naar e-government en e-commerce illustreert dit. Transacties of handelingen die verantwoording vereisen, worden steeds meer via Internet- en intranetsites uitgevoerd.
Een organisatie die websites gebruikt bij de uitvoering van haar taken zal in of via die website archief creëren. In de Archiefwet 1995 art. 3 is bepaald dat de overheid haar archieven in goede, geordende en toegankelijke staat dient te brengen en bewaren.
Is een website archief - procesgebonden informatie?
Moet een organisatie de website ook in het archiveringssysteem opnemen?
Hoe zorgt een organisatie voor een goede archivering van haar website?
Dit handboek vormt het tastbare product van de werkgroep. Het is enerzijds een handleiding-inopbouw voor het archiveren van websites en anderzijds een verslag van de activiteiten van het
deelproject. In dit verslag worden de bevindingen weergegeven, de keuzes verantwoord, en
aanbevelingen gegeven.
Met het uitbreiden van de functies van websites groeide geleidelijk aan ook binnen de archieven het inzicht dat websites en webgebaseerde documenten de status van archiefdocument kunnen hebben en dus voor lange termijnarchivering in aanmerking kunnen komen. Terwijl de bibliotheekwereld streeft naar het vastleggen van zoveel mogelijk webmateriaal en volledige websites die binnen het acquisitieprofiel passen, ligt voor de archiefwereld de klemtoon op het archiveren van de (delen van) websites en webgebaseerde documenten met archiefstatus. Dit veronderstelt dat de archiefdocumenten eerst worden geïdentificeerd en gewaardeerd. Archieven richten zich hierbij niet alleen op de Internet websites, maar ook op de intranetsites, het zogenaamde “deep web” en de neerslag van transacties en handelingen die via websites tot stand komen.
Deze bibliografie bevat verwijzingen naar publicaties over het archiveren van websites. Deze
literatuurstudie is uitgevoerd tijdens de twee onderzoeken die de Archiefschool de afgelopen jaren heeft uitgevoerd naar de archivering van websites.
In de praktijk dient een website vaak meerdere doelen en heeft de informatie een relatie met verschillende processen van een organisatie, zowel voorlichting, communicatie, dienstverlening of welk ander proces ook. Daarmee wordt de website een bundeling (verzameling) van archiefbescheiden gerelateerd aan verschillende bedrijfsprocessen.
Websites zijn overal en nergens. Ze zijn dynamisch, multimediaal en interactief. Allerhande bedrijven, organisaties en particulieren hebben een eigen stek op het web, ook culturele instellingen en kunstenaars. In het Unesco ‘Charter on the Preservation of the Digital Heritage’(2003) worden websites expliciet tot ons digitaal erfgoed gerekend.
Voor het archiveren van websites zijn er een aantal nuttige tools. In dit overzicht geven we een beknopte beschrijving van verschillende methodes en tools met telkens verwijzingen naar de bijhorende documentatie.
Bovenstaande stellingen scheppen voor (lokale) overheden de verplichting om na te denken over webarchivering en hiervoor procedures op te stellen en daarnaast een omgeving te creëren waarin het mogelijk is om websites (c.q. web records) daadwerkelijk te archiveren, wat meer is dan documenteren. Archivering bestaat uit acht verschillende processen:
capture/opnemen, opslaan/registreren, ordenen, beschrijven, waarderen/selecteren, verwijderen, bewaren en beschikbaar stellen. Deze processen zullen onderdeel moeten uitmaken van de archiveringsstrategie
En, jongens, dat is alleen nog maar de Nederlandstalige literatuur, die ik in een uurtje bij elkaar geklikt heb!
Dus als de lokale overheden nu eindelijk ook eens gaan nadenken over hun website, maar dan zonder blikken of blozen stellen dat "de archiefdienst" hier voor verantwoordelijk is, of dat de enige oplossing het inschakelen van een commerciële aanbieder is, dan vind ik dat geen toonbeeld van deskundigheid (om niet te spreken van daadkracht en doortastendheid).

Gerelateerd
Openbaarheid in Vlaanderen - aanvullingen en correcties
Het archief van de krant
Het archiveren van weblogs
Lulu en het archiveren van websites

8 opmerkingen:

  1. Hulde Ingmar! hoe vaker dit naar voren wordt gebracht hoe beter.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Mooie opsomming! Maar begrijp ik het goed dat ik mij hierin moet verdiepen, omdat website-archivering:
    - belangrijk is voor het cultuur-historisch erfgoed, en
    - verplicht is volgens de Archiefwet?

    In tijden waarin de roep om een effectievere overheid (lees: goedkoper) en een betere dienstverlening hoogtij vieren, komt dit onderwerp toch vrij laag op het prioriteitenlijstje van menige organisatie.

    Wat is de business case? Wat kost (de realisatie van) website-archivering en wat levert het op? Is de organisatie of politiek vervolgens bereid om de tijd (fte's) en geld beschikbaar te stellen?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Nee, hierboven staat nauwelijks iets over cultuur-historisch erfgoed.
    En ja, je moet ze archiveren omdat het archiefstukken zijn volgens de Archiefwet.
    Even heel simpel: in de wet staat nergens dat archiefstukken niet gearchiveerd hoeven te worden omdat het duur of ingewikkeld is of omdat "de politiek" het niet wil. Als "de politiek" het niet wil, moet ze de wet veranderen.
    Dus, als je websites niet wil archiveren, moet je aantonen dat het geen archiefstukken conform artikel 1 van de Archiefwet zijn.

    En het kan sowieso geen kwaad om je er eens in te verdiepen ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Mee eens, bovendien loop je met sec het archiveren van web’sites’ eigenlijk ook al weer achter op schema, aangezien veel meer ingestoken zal moeten worden op het vastleggen/registreren van de 'digital footprint' van overheidsorganisaties; de geschiedenis die je als overheidsorgaan achterlaat in het digitale universum door o.a. het gebruik van social media.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. En wat door volgens mij ook nog bij komt is het volgende. Misschien kun je het archiveren van websites wel vergelijken met klimmen. Klimroutes worden gewaardeerd van 3 tot ongeveer 9, waarbij 3 makkelijk en 9 extreem moeilijk is.
    Als je begint met klimmen zijn met 3 gewaardeerde routes heel erg moeilijk en van bijvoorbeeld een 6-route haal je niet eens de eerste meter. Maar, na verloop van tijd als je sterker wordt en technisch beter wordt, kun je moeilijkere routes klimmen. Niet dat die dan 'simpel' worden, maar je bent beter in staat de problemen te lijf te gaan.
    Bij website-archivering geldt een beetje hetzelfde. In het begin (zeg 1998) was het lastig was om zo'n website te archiveren, de organisaties die er toen mee begonnen hebben heel veel techniek en 'kracht' moeten ontwikkelen. Die techniek en kracht hebben ze later weer kunnen gebruiken en uitbreiden bij het archiveren van modernere, ingewikkeldere pagina's.
    Als je nu begint met het archiveren van huidige websites, heb je dus geen basis waar je op terug kunt vallen. Je gaat als het ware meteen proberen een 7-route te klimmen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Hoi Ingmar,
    Dank voor dit overzicht. Ik schreef kort geleden een vrij uitgebreid hoofdstuk over webarchivering voor 'handboek archiefbeheer in de praktijk.' Dat is helaas nog niet gepubliceerd, ik laat het weten als het zover is.

    Het archiveren van websites kan vrij eenvoudig zijn.

    Als het complex wordt dan zijn er alleen al in Nederland zeker drie bedrijven die expertise en diensten op dit vlak aanbieden:
    Capsis (www.capsis.nl),
    GW Crossmedia (www.archiefweb.eu) en
    Green Valley (www.archiefdienst.nl).

    Als we (ik spreek zelf vanuit mijn functie als 'webarchivaris' bij de KB) onze kennis delen kunnen we flinke stappen zetten. Wellicht kunnen we elkaar ontmoeten bij de aaanstaande rondetafelbijeenkomst over webarchivering (georganiseerd door de NCDD, http://www.ncdd.nl/artikel?id=97).

    Met vriendelijke groet, René Voorburg

    PS: Speciaal voor het delen van kennis over webarchivering is er ook http://groups.google.com/group/webarchief-nl

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dank je René, ook voor het plaatsen van die Google Groups-link. Ik ben lid, maar had er niet aan gedacht.
    In ieder geval tot de 18e april.

    BeantwoordenVerwijderen