Gelezen: Guus Kuijer - Het boek van alle dingen

Het is jaren geleden dat ik een boek van Guus Kuijer las. Het laatste was het teleurstellende Het vogeltje van Amsterdam in 1994. De kinderboeken (Krassen in het tafelblad, Met de poppen gooien) heb ik allemaal in het begin van de jaren tachtig gelezen. Van die kinderboeken herinner ik me vooral dat ze zo serieus zijn, maar misschien klopt die herinnering niet. Het boek van alle dingen is ook een kinderboek, dat T. een tijdje geleden (op de groei) voor zijn verjaardag gekregen heeft. Het onderwerp is gruwelijk, er zitten ijselijke scènes in, maar toch zijn de stijl en toon heel licht en humoristisch.
Thomas Klopper is negen jaar en groeit in de jaren vijftig op in een streng protestants gezin. Meteen in het eerste hoofdstuk wordt duidelijk gemaakt dat er noch met vader, noch met het geloof te spotten valt. Wanneer Thomas in de kerk zingt van "Goede stierenheer, verlos onze ellendige zondagen", wordt hij 's avonds door zijn vader afgeranseld met een houten lepel. En Kuijer slaagt er in om het grappige van zo'n jongetje dat niet weet wat hij zingt en de gruwelijkheid van de mishandeling heel precies te beschrijven en doseren. Het ene moment moet je lachen, het volgende moment zit je met ingehouden adem en pijn in je buik.
Thomas is een bijzondere jongen, omdat hij dingen "ziet" die anderen niet zien. Zo ziet hij de Heere Jezus ("Zeg maar Jezus hoor") regelmatig en voert hij verschillende gesprekken met hem, onder andere over het verlies van zijn geloof in God de Vader.
Het allermooiste van het boek vind ik nog het einde, waarin de rest van het gezin (moeder, Thomas en zijn zus) in opstand zijn gekomen tegen de tirannie van de vader. Thomas blijft hopen dat zijn vader ook inziet dat het leven leuk kan zijn:

Vader was bang voor vrolijkheid. Hij was vooral bang voor spot. Hij was bang dat iemand zou zeggen dat de mens van de aap afstamt. Of dat de aarde veel ouder is dan vierduizend jaar. Of dat er iemand zou vragen hoe Noach aan zijn ijsberen was gekomen. Of dat er iemand zou vloeken. Vader was als de dood.
Moeder keek naar vader om. Kom toch jongen, gebaarde ze. Kom er toch gezellig bij zitten.
Hij kon het niet. Hij durfde niet bij de mensen te horen. Hij draaide zich om en sloot zich op in het zijkamertje.
Thomas zag dingen die andere mensen niet zagen. Hij wist niet hoe dat kwam, maar het was altijd zo geweest. Hij zag vader dwars door de muur heen. Achter zijn bureau. Alleen. Thomas voelde zich raar in zijn buik. Hij dacht dat hij een nijlpaard had ingeslikt, maar even later begreep hij dat het medelijden was.
(...)
"Ik hoopte dat hij voor het raam zat om te dénken," schreef hij in Het boek van alle dingen. "En níét op zijn knieën met zijn ogen dicht." Maar hij wist wel beter.

Recensie van Monique Snoeien in de NRC

Gelezen tussen 28/11/2010 en 30/11/2010